Trong nhiều năm, dung lượng RAM trên smartphone gần như chỉ đi theo một chiều tăng. 4GB rồi 6GB, 8GB, thậm chí 16GB hay 24GB từng xuất hiện như một cách phô diễn sức mạnh phần cứng. Nhưng bước sang giai đoạn 2025–2026, xu hướng này đang chậm lại, thậm chí có dấu hiệu đi lùi. Trớ trêu ở chỗ, chính AI, thứ được xem là tương lai của smartphone, lại đang góp phần tạo ra nghịch lý đó. Khi bộ nhớ ngày càng đắt đỏ, câu hỏi “bao nhiêu RAM là đủ” không còn đơn giản như trước.
AI trên smartphone giờ đây không còn dừng ở vài tính năng mang tính trình diễn. Dịch ngôn ngữ theo thời gian thực, tóm tắt nội dung, chỉnh sửa ảnh trực tiếp trên máy hay trợ lý ảo hoạt động không cần mạng đều đòi hỏi một lượng bộ nhớ cục bộ đáng kể. Với các nền tảng như Gemini Nano hay Galaxy AI, smartphone thậm chí phải “giữ sẵn” 3 đến 4GB RAM chỉ để AI luôn trong trạng thái chờ, sẵn sàng phản hồi ngay khi người dùng cần.
Vấn đề nằm ở nghịch lý của toàn bộ chuỗi cung ứng. Trong lúc AI trên điện thoại ngày càng cần nhiều RAM hơn, thị trường bộ nhớ lại đang rẽ sang hướng khác. Các nhà sản xuất chip lớn ưu tiên dồn nguồn lực cho HBM phục vụ máy chủ AI, nơi lợi nhuận cao hơn nhiều so với DRAM cho smartphone. Hệ quả là DRAM trở nên khan hiếm, giá tăng mạnh, đẩy chi phí linh kiện của điện thoại lên cao và buộc các hãng phải tính toán lại cấu hình.
AI trên smartphone ngày càng “ngốn” RAM, trong khi DRAM cho thiết bị di động lại trở nên khan hiếm do các hãng chip ưu tiên bộ nhớ cho máy chủ AI (Ảnh: Internet)
Thế là một vòng lặp khó chịu hình thành. AI càng được quảng bá như “linh hồn” của smartphone thế hệ mới, thì thiết bị lại càng khó được trang bị đủ RAM để AI vận hành thoải mái. Nếu không có sự cân đối hợp lý, chính AI có thể trở thành yếu tố tự kìm hãm tốc độ phát triển của mình trên nền tảng di động, thay vì là cú hích như những gì các hãng đang kỳ vọng.
Ở phân khúc cao cấp, bài toán RAM không đơn thuần là chuyện kỹ thuật mà gắn chặt với giá bán và cách định vị sản phẩm. Những cái tên như Galaxy S Ultra, Pixel Pro hay các mẫu gaming phone của ROG, Red Magic tồn tại nhờ hình ảnh cấu hình mạnh, dùng “không phải nghĩ”. Để làm được điều đó, chúng cần ít nhất 12GB RAM nhằm đảm bảo đa nhiệm mượt, quay video độ phân giải cao và xử lý các tác vụ AI trực tiếp trên máy.
Nếu cắt giảm RAM, giá trị cốt lõi của flagship sẽ bị ảnh hưởng rõ rệt. Nhưng trong bối cảnh giá bộ nhớ tăng, việc giữ cấu hình cao lại kéo theo nguy cơ đẩy giá bán lên quá mức chấp nhận của thị trường. Các hãng vì thế rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan: hoặc hy sinh trải nghiệm, hoặc đánh cược vào việc người dùng sẵn sàng chi thêm tiền. Cả hai lựa chọn đều tiềm ẩn rủi ro, đặc biệt khi AI đang được đặt ở vị trí trung tâm trong thông điệp marketing, nơi mà việc giảm RAM dễ bị hiểu là bước lùi.
Giữ RAM cao thì giá bán tăng, cắt giảm RAM lại làm giảm giá trị flagship – bài toán khó cho các hãng smartphone khi AI ngày càng trở thành trọng tâm (Ảnh: Internet)
Lối đi hợp lý hơn có lẽ nằm ở sự phân tầng rõ ràng. Từ năm 2026, nhiều flagship tiêu chuẩn có thể dừng ở mức 8GB RAM để giữ giá bán dễ tiếp cận, trong khi các phiên bản Pro hay Ultra cao cấp nhất vẫn duy trì 12GB RAM, thay vì 16GB như trước. Những model này sẽ được định vị cho nhóm người dùng chuyên nghiệp, nhà sáng tạo nội dung và game thủ, những người thực sự tận dụng được lợi thế của dung lượng và băng thông bộ nhớ lớn hơn.
Nếu các mẫu flagship vẫn còn khoảng trống để cân đối cấu hình và giá bán, thì phân khúc tầm trung và giá rẻ gần như sẽ là nơi “hứng đòn” rõ rệt nhất từ cuộc khủng hoảng RAM. Trong năm 2024 và đầu 2025, việc smartphone dưới 300 USD được trang bị 8GB, thậm chí 12GB RAM từng tạo cảm giác rằng mặt bằng cấu hình đang được nâng lên. Nhưng bước sang 2026, xu hướng này nhiều khả năng sẽ chững lại, thậm chí đảo chiều.
Để giữ giá bán ở mức dễ tiếp cận, các hãng buộc phải thắt chặt chi phí, và RAM là hạng mục dễ bị cắt giảm nhất. Với phần lớn máy tầm trung, 6GB RAM có thể trở thành chuẩn mới. Ở nhóm thấp hơn, không loại trừ khả năng 4GB RAM sẽ quay trở lại, dù điều này rõ ràng đi ngược lại kỳ vọng của người dùng sau nhiều năm chứng kiến cấu hình tăng dần.
Smartphone tầm trung và giá rẻ nhiều khả năng chịu ảnh hưởng nặng nhất, khi RAM bị cắt giảm để giữ giá bán trong bối cảnh chi phí linh kiện tăng (Ảnh: Internet)
Về mặt sử dụng, 4GB RAM vẫn đủ cho những nhu cầu cơ bản như nhắn tin, gọi video hay lướt mạng xã hội. Tuy nhiên, khi đa nhiệm nhiều ứng dụng, chơi game hoặc bắt đầu chạm tới các tính năng AI mới, giới hạn này sẽ bộc lộ rất nhanh. Smartphone tầm trung vì thế sẽ bị phân hóa ngày càng rõ: một bên là “đủ dùng” cho nhu cầu tối thiểu, bên còn lại là “dùng thoải mái” với 6GB RAM trở lên.
Xét trong nhu cầu sử dụng hằng ngày, sự khác biệt giữa 8GB và 12GB RAM không nằm ở việc máy có dùng được hay không, mà ở mức độ thoải mái khi sử dụng. Phần lớn ứng dụng hiện nay đã được tối ưu để hoạt động trong giới hạn bộ nhớ khá chặt, đặc biệt trên iOS, nơi 8GB RAM vẫn đủ để vận hành các tính năng AI như Apple Intelligence một cách ổn định. Với Android, dù trước đây thường bị xem là tiêu tốn nhiều RAM, hệ điều hành này cũng đã cải thiện đáng kể khả năng quản lý bộ nhớ, khiến 8GB trở thành mức tối thiểu an toàn cho trải nghiệm mượt mà.
Apple Intelligence cho thấy 8GB RAM vẫn đủ để AI vận hành ổn định, khi phần mềm được tối ưu tốt thay vì chạy theo cấu hình cao (Ảnh: Internet)
Tuy vậy, nếu bạn có thói quen mở nhiều ứng dụng cùng lúc, chơi game nặng hoặc sử dụng thường xuyên các tính năng AI như ghi âm và phiên âm trực tiếp, chỉnh sửa hay phục hồi ảnh bằng AI, thì 12GB RAM vẫn là lựa chọn hợp lý hơn cho năm 2026. Dung lượng này tạo ra khoảng đệm đủ lớn để hệ thống vận hành trơn tru, hạn chế tình trạng nghẽn hiệu năng, ngay cả khi các tác vụ AI chạy trực tiếp trên máy như Gemini Nano của Google hay Galaxy AI của Samsung âm thầm chiếm dụng vài GB RAM ở hậu trường.
AI tự kìm hãm chính mình vì thiếu RAM
AI trên smartphone giờ đây không còn dừng ở vài tính năng mang tính trình diễn. Dịch ngôn ngữ theo thời gian thực, tóm tắt nội dung, chỉnh sửa ảnh trực tiếp trên máy hay trợ lý ảo hoạt động không cần mạng đều đòi hỏi một lượng bộ nhớ cục bộ đáng kể. Với các nền tảng như Gemini Nano hay Galaxy AI, smartphone thậm chí phải “giữ sẵn” 3 đến 4GB RAM chỉ để AI luôn trong trạng thái chờ, sẵn sàng phản hồi ngay khi người dùng cần.
Vấn đề nằm ở nghịch lý của toàn bộ chuỗi cung ứng. Trong lúc AI trên điện thoại ngày càng cần nhiều RAM hơn, thị trường bộ nhớ lại đang rẽ sang hướng khác. Các nhà sản xuất chip lớn ưu tiên dồn nguồn lực cho HBM phục vụ máy chủ AI, nơi lợi nhuận cao hơn nhiều so với DRAM cho smartphone. Hệ quả là DRAM trở nên khan hiếm, giá tăng mạnh, đẩy chi phí linh kiện của điện thoại lên cao và buộc các hãng phải tính toán lại cấu hình.
AI trên smartphone ngày càng “ngốn” RAM, trong khi DRAM cho thiết bị di động lại trở nên khan hiếm do các hãng chip ưu tiên bộ nhớ cho máy chủ AI (Ảnh: Internet)
Thế là một vòng lặp khó chịu hình thành. AI càng được quảng bá như “linh hồn” của smartphone thế hệ mới, thì thiết bị lại càng khó được trang bị đủ RAM để AI vận hành thoải mái. Nếu không có sự cân đối hợp lý, chính AI có thể trở thành yếu tố tự kìm hãm tốc độ phát triển của mình trên nền tảng di động, thay vì là cú hích như những gì các hãng đang kỳ vọng.
Flagship đứng trước bài toán cấu hình và giá bán
Ở phân khúc cao cấp, bài toán RAM không đơn thuần là chuyện kỹ thuật mà gắn chặt với giá bán và cách định vị sản phẩm. Những cái tên như Galaxy S Ultra, Pixel Pro hay các mẫu gaming phone của ROG, Red Magic tồn tại nhờ hình ảnh cấu hình mạnh, dùng “không phải nghĩ”. Để làm được điều đó, chúng cần ít nhất 12GB RAM nhằm đảm bảo đa nhiệm mượt, quay video độ phân giải cao và xử lý các tác vụ AI trực tiếp trên máy.
Nếu cắt giảm RAM, giá trị cốt lõi của flagship sẽ bị ảnh hưởng rõ rệt. Nhưng trong bối cảnh giá bộ nhớ tăng, việc giữ cấu hình cao lại kéo theo nguy cơ đẩy giá bán lên quá mức chấp nhận của thị trường. Các hãng vì thế rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan: hoặc hy sinh trải nghiệm, hoặc đánh cược vào việc người dùng sẵn sàng chi thêm tiền. Cả hai lựa chọn đều tiềm ẩn rủi ro, đặc biệt khi AI đang được đặt ở vị trí trung tâm trong thông điệp marketing, nơi mà việc giảm RAM dễ bị hiểu là bước lùi.
Giữ RAM cao thì giá bán tăng, cắt giảm RAM lại làm giảm giá trị flagship – bài toán khó cho các hãng smartphone khi AI ngày càng trở thành trọng tâm (Ảnh: Internet)
Lối đi hợp lý hơn có lẽ nằm ở sự phân tầng rõ ràng. Từ năm 2026, nhiều flagship tiêu chuẩn có thể dừng ở mức 8GB RAM để giữ giá bán dễ tiếp cận, trong khi các phiên bản Pro hay Ultra cao cấp nhất vẫn duy trì 12GB RAM, thay vì 16GB như trước. Những model này sẽ được định vị cho nhóm người dùng chuyên nghiệp, nhà sáng tạo nội dung và game thủ, những người thực sự tận dụng được lợi thế của dung lượng và băng thông bộ nhớ lớn hơn.
Phân khúc tầm trung và giá rẻ: Nơi cắt giảm diễn ra rõ rệt nhất
Nếu các mẫu flagship vẫn còn khoảng trống để cân đối cấu hình và giá bán, thì phân khúc tầm trung và giá rẻ gần như sẽ là nơi “hứng đòn” rõ rệt nhất từ cuộc khủng hoảng RAM. Trong năm 2024 và đầu 2025, việc smartphone dưới 300 USD được trang bị 8GB, thậm chí 12GB RAM từng tạo cảm giác rằng mặt bằng cấu hình đang được nâng lên. Nhưng bước sang 2026, xu hướng này nhiều khả năng sẽ chững lại, thậm chí đảo chiều.
Để giữ giá bán ở mức dễ tiếp cận, các hãng buộc phải thắt chặt chi phí, và RAM là hạng mục dễ bị cắt giảm nhất. Với phần lớn máy tầm trung, 6GB RAM có thể trở thành chuẩn mới. Ở nhóm thấp hơn, không loại trừ khả năng 4GB RAM sẽ quay trở lại, dù điều này rõ ràng đi ngược lại kỳ vọng của người dùng sau nhiều năm chứng kiến cấu hình tăng dần.
Smartphone tầm trung và giá rẻ nhiều khả năng chịu ảnh hưởng nặng nhất, khi RAM bị cắt giảm để giữ giá bán trong bối cảnh chi phí linh kiện tăng (Ảnh: Internet)
Về mặt sử dụng, 4GB RAM vẫn đủ cho những nhu cầu cơ bản như nhắn tin, gọi video hay lướt mạng xã hội. Tuy nhiên, khi đa nhiệm nhiều ứng dụng, chơi game hoặc bắt đầu chạm tới các tính năng AI mới, giới hạn này sẽ bộc lộ rất nhanh. Smartphone tầm trung vì thế sẽ bị phân hóa ngày càng rõ: một bên là “đủ dùng” cho nhu cầu tối thiểu, bên còn lại là “dùng thoải mái” với 6GB RAM trở lên.
Thực tế bạn cần bao nhiêu RAM cho smartphone?
Xét trong nhu cầu sử dụng hằng ngày, sự khác biệt giữa 8GB và 12GB RAM không nằm ở việc máy có dùng được hay không, mà ở mức độ thoải mái khi sử dụng. Phần lớn ứng dụng hiện nay đã được tối ưu để hoạt động trong giới hạn bộ nhớ khá chặt, đặc biệt trên iOS, nơi 8GB RAM vẫn đủ để vận hành các tính năng AI như Apple Intelligence một cách ổn định. Với Android, dù trước đây thường bị xem là tiêu tốn nhiều RAM, hệ điều hành này cũng đã cải thiện đáng kể khả năng quản lý bộ nhớ, khiến 8GB trở thành mức tối thiểu an toàn cho trải nghiệm mượt mà.
Apple Intelligence cho thấy 8GB RAM vẫn đủ để AI vận hành ổn định, khi phần mềm được tối ưu tốt thay vì chạy theo cấu hình cao (Ảnh: Internet)
Tuy vậy, nếu bạn có thói quen mở nhiều ứng dụng cùng lúc, chơi game nặng hoặc sử dụng thường xuyên các tính năng AI như ghi âm và phiên âm trực tiếp, chỉnh sửa hay phục hồi ảnh bằng AI, thì 12GB RAM vẫn là lựa chọn hợp lý hơn cho năm 2026. Dung lượng này tạo ra khoảng đệm đủ lớn để hệ thống vận hành trơn tru, hạn chế tình trạng nghẽn hiệu năng, ngay cả khi các tác vụ AI chạy trực tiếp trên máy như Gemini Nano của Google hay Galaxy AI của Samsung âm thầm chiếm dụng vài GB RAM ở hậu trường.
