Đã bao giờ bạn đặt ra một mục tiêu đầy tham vọng vào đầu năm, để rồi bỏ cuộc chỉ sau vài tuần? Để giúp bạn không bị mất động lực hay quá áp lực với mục tiêu đã đề ra, hãy áp dụng phương pháp Mindset 1% mỗi ngày. Với phương pháp này, sự phát triển của bản thân không phải là những bước nhảy vọt, mà là những bước đi nhỏ bé, kiên trì tạo nên sự thay đổi phi thường.
Đã bao giờ bạn đặt ra một mục tiêu đầy tham vọng vào đầu năm, để rồi bỏ cuộc chỉ sau vài tuần? Đừng lo nhé vì đây là nỗi lo chung của rất nhiều người, đặc biệt là nhóm tuổi GenZ đang tập làm người lớn như chúng ta. Vấn đề không nằm ở việc mục tiêu của bạn lớn lao bao nhiêu mà nó nằm trong sự cố gắng, bền bỉ của mỗi người. Vậy để giúp bạn không bị mất động lực hay quá áp lực với mục tiêu đã đề ra, mình sẽ mang đến phương pháp Mindset 1% mỗi ngày. Với phương pháp này, sự phát triển của bản thân không phải là những bước nhảy vọt, mà là những bước đi nhỏ bé, kiên trì tạo nên sự thay đổi phi thường.
Bạn có tin rằng chỉ một thay đổi nhỏ xíu, gần như vô hình mỗi ngày, lại có thể tạo ra một chương mới trong cuốn sách cuộc đời bạn? Đó chính là triết lý cốt lõi đằng sau Mindset 1%. Mindset 1% là một tư duy không đòi hỏi những bước nhảy vọt phi thường, mà chỉ tập trung vào việc cải thiện bản thân tốt hơn 1% mỗi ngày. Nghe có vẻ không đáng kể, phải không? Nhưng nếu chứng minh khái niệm này dưới lăng kính toán học sẽ khiến bạn ngạc nhiên: Nếu mỗi ngày bạn nỗ lực tốt hơn 1%, thì sau 365 ngày, bạn sẽ đạt được một phiên bản xuất sắc hơn đến gần 38 lần (1.01^365≈37.8). Ngược lại, chỉ cần tệ đi 1% mỗi ngày, bạn sẽ gần như đánh mất tất cả và trở về con số 0 (0.99^365≈0.03). Những con số không biết nói dối, chúng cho thấy rằng những lựa chọn nhỏ nhặt hàng ngày chính là yếu tố quyết định vận mệnh của bạn.
Phép toán diệu kỳ này không phải là ma thuật, nó đến từ khoa học với cái tên “Hiệu ứng cộng dồn” (tiếng Anh là The Compound Effect). Chuyên gia phát triển bản thân Darren Hardy, trong cuốn sách kinh điển cùng tên, đã ví nó giống như hiệu ứng của một quả cầu tuyết. Ban đầu chỉ là một nắm tuyết nhỏ, nhưng khi lăn đều đặn xuống sườn đồi, nó sẽ thu hút thêm tuyết, lớn dần, lớn dần, và cuối cùng trở thành một quả cầu khổng lồ không thể cản phá. Những nỗ lực 1% của bạn cũng vậy. Ban đầu chúng nhỏ bé và lặng lẽ, nhưng theo thời gian, chúng sẽ tích lũy và tạo ra một sức bật kinh hoàng, định hình lại hoàn toàn tương lai của bạn.
Đại diện rõ nét cho Mindset này chính là James Clear, tác giả của cuốn sách “Atomic Habits” (Thói Quen Nguyên Tử) mà có lẽ nhiều người trong chúng ta đã đọc qua.
James Clear, chủ nhân nhiều cuốn sách nổi tiếng.(Ảnh: Internet)
Trước khi trở thành chuyên gia về thói quen, cuộc đời ông đã từng đứng bên bờ vực thẳm sau một tai nạn kinh hoàng. Năm cuối trung học, trong một trận đấu bóng chày, James bị một cây gậy tuột khỏi tay đồng đội đập thẳng vào mặt khiến ông bị vỡ mũi, nứt xương sọ ở nhiều vị trí và chấn thương não nghiêm trọng. Giấc mơ trở thành một vận động viên bóng chày chuyên nghiệp dường như tan thành mây khói. Trong suốt nhiều tháng trời, ông vật lộn để thực hiện những hành động cơ bản nhất. Con đường hồi phục của ông không phải là một phép màu, mà là một chuỗi những hành động 1% đầy kiên nhẫn. Thay vì cố gắng tập luyện điên cuồng, hành động 1% đầu tiên của ông là… đi ngủ sớm mỗi tối để cơ thể có thời gian tự chữa lành. Thay vì nâng những mức tạ khổng lồ, ông bắt đầu với những bài tập vật lý trị liệu nhỏ nhất để lấy lại sức mạnh.
Những hành động đó, nếu nhìn riêng lẻ, dường như chẳng thấm vào đâu so với mục tiêu to lớn là quay lại sân bóng. Nhưng James Clear đã kiên trì. Ngày qua ngày, những thói quen 1% đó bắt đầu cộng dồn. Sức mạnh của ông dần trở lại, sự tự tin cũng được bồi đắp. Hai năm sau tai nạn, ông đã có thể quay lại chơi bóng chày. Và đỉnh cao là sáu năm sau thảm kịch, ông được vinh danh là vận động viên nam xuất sắc nhất tại Đại học Denison và được chọn vào đội hình tiêu biểu của ESPN. James Clear đã không xây dựng lại cuộc đời mình bằng một bước ngoặt vĩ đại. Ông đã làm điều đó từ những “viên gạch” 1% nhỏ bé, kiên trì đặt xuống mỗi ngày.
Phép toán cộng dồn ở trên giúp ta hình dung được hiệu quả của Mindset này, nhưng có lẽ bạn đang tự hỏi: “Cơ chế nào đằng sau nó? Tại sao bộ não của chúng ta, vốn lười biếng và ngại thay đổi, lại khuất phục trước những hành động nhỏ bé này?” Câu trả lời không nằm ở ý chí phi thường, mà ở hai khái niệm khoa học cực kỳ quyền năng.
Hãy hình dung não bạn là một khu rừng. Mỗi khi bạn thực hiện một hành động mới (ví dụ: học một từ vựng mới), tức là bạn đang cố trồng thêm những giống hoa mới. Những lần đầu sẽ rất khó khăn, nếu không đủ nước, trời không đủ nắng thì hạt giống sẽ rất khó biến thành hoa và bạn sẽ dễ bỏ qua sự rực rỡ cho khu rừng của mình. Đây là lý do tại sao việc ép mình tập gym 2 tiếng/ngày hay học một lúc 100 từ mới thường thất bại. Nó quá sức, và não bộ sẽ phản kháng.
Tạ quá nặng, bạn sẽ bỏ cuộc? (Ảnh: Internet)
Nhưng khi bạn áp dụng Mindset 1%, bạn không cố gắng biến hạt mầm thành một bông hoa rực rỡ chỉ sau một đêm. Thay vào đó, bạn trở thành một người làm vườn kiên nhẫn. Mỗi ngày, bạn chỉ cần cho hạt mầm đó một chút nước (đó là 5 phút luyện tập), một chút ánh nắng (đó là 1 trang sách bạn đọc). Hành động nhỏ bé, đều đặn này không gây ra áp lực, nhưng lại cung cấp chính xác những gì mà hạt mầm cần để nảy rễ một cách bền vững. Quá trình “nảy rễ” đó, trong khoa học thần kinh, được gọi là Tính dẻo của não bộ (Neuroplasticity). Mỗi lần bạn lặp lại hành động 1%, bạn đang giúp bộ rễ thần kinh của thói quen mới bám sâu và chắc hơn vào “mảnh đất” não bộ. Cứ như vậy, từ một hạt mầm mong manh, nó sẽ phát triển thành một cây hoa khỏe mạnh, nở rộ một cách tự nhiên mà không cần bạn phải gắng sức thúc ép.
Nếu “tính dẻo” là phần “cứng”, thì “tâm lý học hành vi” chính là phần “mềm” giúp Mindset 1% vận hành. Theo Charles Duhigg, tác giả cuốn “Sức mạnh của thói quen”, mọi thói quen của chúng ta đều hoạt động trong một Vòng lặp thói quen (The Habit Loop) gồm 3 bước: Gợi ý → Hành động → Phần thưởng. Vấn đề lớn nhất khiến chúng ta trì hoãn nằm ở bước 2 – “Hành động”. Ý nghĩ phải tập thể dục 1 tiếng hay đọc 50 trang sách quá lớn, nó tạo ra một rào cản tâm lý khổng lồ khiến ta không bao giờ bắt đầu.
Và đây là lúc vị cứu tinh James Clear, tác giả “Thói quen nguyên tử” ở trên, xuất hiện với một “chiêu” cực kỳ thông minh, quy tắc 2 phút. Quy tắc này nói rằng: “Bất kỳ thói quen mới nào cũng nên bắt đầu trong vòng chưa đầy hai phút.” Mục tiêu không phải là hoàn thành thói quen, mà là bắt đầu nó một cách dễ dàng nhất.
Hành động kéo dài 2 phút này quá nhỏ để não bộ có thể viện cớ từ chối. Nhưng một khi bạn đã mặc đồ tập vào, khả năng cao là bạn sẽ bước ra ngoài chạy. Một khi bạn đã đọc xong 1 trang sách, có thể bạn sẽ muốn đọc thêm vài trang nữa. Quy tắc 2 phút đã phá vỡ rào cản tâm lý lớn nhất, biến hành động “khổng lồ” thành một việc dễ như trở bàn tay. Bạn không cần động lực để hoàn thành, bạn chỉ cần động lực để bắt đầu. Và 2 phút là khoảng thời gian mà không bộ não nào có thể từ chối.
Biểu đồ Blueprint áp dụng mọi khía cạnh cuộc sống. (Ảnh: Internet)
Nếu bạn muốn trở nên thành công trên hành trình sự nghiệp hay trên con đường học hành. Hãy dành 15 phút mỗi sáng để học một kỹ năng mới; đọc 1 bài báo chuyên ngành; dọn dẹp email trong 5 phút. Hay bạn là một người yêu thích phim ảnh nước ngoài, hãy dành chút ít thời gian vừa xem vừa học thêm ngôn ngữ từ chính bộ phim ấy. Nếu bạn là một sinh viên marketing, sau mỗi buổi học hãy về nhà học thêm các kỹ năng như Google Analytics, các khoá học miễn phí trên Google. Khi nhìn đi, bạn thấy nó không đáng là bao nhưng khi nhìn lại sẽ thấy đó là một hành trình kiến thức đủ để làm hành trang cho sự nghiệp sau này.
Đối với mỗi con người chúng ta, sức khoẻ được xem là chìa khoá vàng để dẫn đến sự thành công, vì chỉ khi có sức khoẻ bạn mới có một bước đệm để bước đến những mục tiêu khác trong cuộc sống. Đi bộ 10 phút sau bữa ăn sẽ giúp bạn cải thiện về tim mạch, sau đó bạn có thể tăng lên 20 30 40 hay thậm chí là 60 phút để hướng đến một body fitness hay 6 múi; thay nước ngọt bằng nước lọc cho 1 bữa/ngày để da dẻ hồng hào; ngủ sớm hơn 5 phút…
“Góp gió thành bão”, chỉ cần mỗi ngày bạn giảm chút ít trà sữa, bánh tráng đã có thể tiết kiệm thêm được 50.000 VNĐ mỗi tuần; dành 10 phút để ghi lại chi tiêu; hay hủy một gói giải trí đăng ký không cần thiết. Chung quy lại về mặt tài chính, bạn cần sử dụng dòng tiền ra một cách hợp lý, khoa học, không phung phí hay vung quá tay vào các hoạt động giải trí, shopping sẽ giúp bạn dư được khá nhiều hầu bao.
Mindset 1% không phải là một trào lưu mới. Nó chính là cốt lõi của một trong những triết lý sống và làm việc quan trọng nhất của người Nhật, Kaizen (改善).
Từ “Kaizen” được ghép bởi Kai (改) nghĩa là “thay đổi” và Zen (善) nghĩa là “tốt hơn”. Hiểu một cách đơn giản nhất, Kaizen chính là “cải tiến liên tục”. Đây không phải là triết lý về những bước đột phá vĩ đại, mà là niềm tin vào sức mạnh của những thay đổi nhỏ bé, tích cực được thực hiện không ngừng nghỉ mỗi ngày, ở mọi nơi, và bởi tất cả mọi người.
Không có một ví dụ nào minh họa sức mạnh của Kaizen rõ nét hơn câu chuyện của tập đoàn Toyota. Thành công của họ không đến từ một phát minh “thay đổi cuộc chơi” duy nhất, mà đến từ hàng triệu cải tiến 1% trong suốt nhiều năm. Toyota đã xây dựng một văn hóa nơi mọi nhân viên, từ vị kỹ sư trưởng cho đến người công nhân lắp ráp trên dây chuyền, đều được khuyến khích và trao quyền để tìm ra cách làm cho công việc của mình tốt hơn dù chỉ một chút mỗi ngày.
Hãy tưởng tượng hàng chục nghìn công nhân, mỗi ngày đều suy nghĩ: “Làm sao để vặn con ốc này nhanh hơn 1 giây?”, “Làm sao để di chuyển chi tiết này bớt đi một bước chân?”, “Liệu có cách nào sắp xếp dụng cụ để giảm bớt một động tác thừa không?”. Mỗi cải tiến riêng lẻ có vẻ không đáng kể, nhưng hàng nghìn cải tiến 1% đó đã hợp nhất lại, tạo nên một “đế chế” sản xuất hiệu quả và chất lượng bậc nhất thế giới.
Và điều kỳ diệu là, triết lý đã xây dựng nên một đế chế công nghiệp cũng chính là triết lý có thể xây dựng lại cuộc đời bạn. Kaizen dạy chúng ta rằng: Đừng chờ đợi một nguồn cảm hứng vĩ đại hay một sự thay đổi đột phá. Sự vĩ đại được tạo nên từ vô số những hành động “tốt hơn một chút” được thực hiện một cách bền bỉ. Cuộc đời bạn chính là dây chuyền sản xuất của riêng bạn, và bạn chính là người công nhân có quyền năng cải tiến nó mỗi ngày.
Hiểu về Kaizen hay khoa học não bộ là một chuyện, nhưng biến nó thành hành động cụ thể lại là một chuyện khác. Nếu bạn đang cảm thấy hừng hực khí thế và muốn bắt đầu ngay, đây chính là tấm bản đồ 5 bước đơn giản đến không ngờ để bạn khởi động hành trình 1% ngay hôm nay.
Chúng ta thường quá tham lam: vừa muốn đọc sách, vừa muốn tập thể dục, vừa muốn học thêm ngoại ngữ. Kết quả là chúng ta không làm tốt được việc gì cả, cảm thấy quá tải và bỏ cuộc. Vì vậy, hãy chọn ra chỉ MỘT lĩnh vực bạn muốn cải thiện trong tháng tới. Bạn muốn sức khỏe tốt hơn? Hay muốn phát triển sự nghiệp? Hãy đi từng bước nhỏ, chọn một và chỉ một mà thôi.
Sau khi đã có mục tiêu, hãy áp dụng “Quy tắc 2 phút” của James Clear. Hãy chia nhỏ hành động đến mức nực cười, đến mức não bạn không thể viện cớ từ chối.
Mục tiêu “Đọc sách mỗi ngày” → Hành động 1%: “Đọc 1 trang sách”.
Mục tiêu “Tập thể dục” → Hành động 1%: “Mặc đồ tập vào và đi giày”.
Mục tiêu “Học thiền” → Hành động 1%: “Ngồi xuống và hít thở sâu 3 lần”.
Hãy nhớ, mục tiêu của bước này không phải là kết quả, mà là xây dựng sự nhất quán.
Cách dễ nhất để ghi nhớ một thói quen mới là “gắn” nó ngay sau một thói quen bạn đã làm mỗi ngày. Kỹ thuật này được gọi là “Habit Stacking” (Chồng chất thói quen).
Công thức rất đơn giản: Sau khi [Thói quen cũ], tôi sẽ [Hành động 1% mới].
“Ngay sau khi đánh răng buổi tối, tôi sẽ đọc 1 trang sách.”
“Ngay sau khi cởi giày đi làm về, tôi sẽ mặc đồ tập vào.”
“Ngay sau khi pha ly cà phê buổi sáng, tôi sẽ ngồi xuống và hít thở sâu 3 lần.”
Bằng cách này, thói quen cũ sẽ trở thành lời nhắc nhở tự động cho thói quen mới, bạn không cần phải dùng đến ý chí hay trí nhớ nữa.
Đừng coi thường sức mạnh của một dấu tick! Hãy dùng một cuốn lịch, một cuốn sổ, hay một ứng dụng theo dõi thói quen (như Habitify, Notion) và đánh dấu “X” vào mỗi ngày bạn hoàn thành hành động 1% của mình. Nhìn chuỗi dấu “X” dài ra mỗi ngày là một phần thưởng tâm lý cực lớn, nó tạo ra động lực để bạn “không phá vỡ chuỗi”. Mỗi dấu “X” là một lời khẳng định: “Hôm nay mình đã thắng!”.
Sử dụng các ứng dụng theo dõi bản thân.
Cuộc sống không hoàn hảo, và sẽ có những ngày bạn mệt mỏi hoặc quên mất. Không sao cả! Điều quan trọng không phải là sự hoàn hảo, mà là sự bền bỉ. Hãy cho phép mình được thất bại, nhưng hãy tuân thủ quy tắc vàng: Nếu bạn lỡ một ngày, hãy đảm bảo quay trở lại ngay vào ngày hôm sau. Một lần bỏ lỡ là tai nạn. Hai lần bỏ lỡ liên tiếp chính là sự khởi đầu của một thói quen xấu mới.
Vậy là chúng ta đã cùng nhau đi hết một hành trình, từ việc giải mã phép toán 1.01365 đầy kinh ngạc, khám phá khoa học về tính dẻo của não bộ, cho đến việc học hỏi triết lý Kaizen từ những gã khổng lồ như Toyota. Tất cả đều chỉ về một sự thật duy nhất.
Nếu có một điều duy nhất bạn cần nhớ sau khi đọc bài viết này, đó là: Bước nhảy vọt lớn nhất trong cuộc đời bạn sẽ không đến từ một cú nhảy, mà đến từ hàng ngàn bước đi 1% cộng lại.
Chúng ta thường bị mê hoặc bởi những câu chuyện thành công chỉ sau một đêm, những thay đổi ngoạn mục. Nhưng thực tế, cuộc sống không phải là một bộ phim. Thành công bền vững không phải là cuộc chạy nước rút của cường độ, mà là một cuộc marathon của sự kiên trì. Đừng tìm kiếm những thay đổi vĩ đại khiến bạn choáng ngợp và bỏ cuộc. Thay vào đó, hãy cam kết với những cải thiện 1% nhỏ bé, nhàm chán nhưng đều đặn. Sự bền bỉ sẽ luôn đánh bại cường độ.
Lý thuyết đã đủ rồi. Giờ là lúc hành động. Thử thách cho bạn ngay hôm nay, ngay lúc này: Đừng đợi đến ngày mai, đừng đợi đến đầu tuần sau. Hãy dừng lại một chút và chọn ra MỘT HÀNH ĐỘNG 1% DUY NHẤT mà bạn sẽ bắt đầu thực hiện. Đó có thể là đọc một trang sách, uống thêm một ly nước, đi bộ 5 phút, hoặc viết ra một điều bạn biết ơn. Bất cứ điều gì, miễn là nó nhỏ bé và dễ dàng.
Hãy comment hành động đó xuống phía dưới. Đây không chỉ là một bình luận, đây là một lời cam kết với chính bản thân bạn và với tất cả chúng ta. Hãy cùng nhau bắt đầu hành trình vĩ đại từ những bước đi nhỏ bé nhất!
Đã bao giờ bạn đặt ra một mục tiêu đầy tham vọng vào đầu năm, để rồi bỏ cuộc chỉ sau vài tuần? Đừng lo nhé vì đây là nỗi lo chung của rất nhiều người, đặc biệt là nhóm tuổi GenZ đang tập làm người lớn như chúng ta. Vấn đề không nằm ở việc mục tiêu của bạn lớn lao bao nhiêu mà nó nằm trong sự cố gắng, bền bỉ của mỗi người. Vậy để giúp bạn không bị mất động lực hay quá áp lực với mục tiêu đã đề ra, mình sẽ mang đến phương pháp Mindset 1% mỗi ngày. Với phương pháp này, sự phát triển của bản thân không phải là những bước nhảy vọt, mà là những bước đi nhỏ bé, kiên trì tạo nên sự thay đổi phi thường.
Giải mã mindset 1 %: Khi “nhỏ” lại là “vĩ đại”
Bạn có tin rằng chỉ một thay đổi nhỏ xíu, gần như vô hình mỗi ngày, lại có thể tạo ra một chương mới trong cuốn sách cuộc đời bạn? Đó chính là triết lý cốt lõi đằng sau Mindset 1%. Mindset 1% là một tư duy không đòi hỏi những bước nhảy vọt phi thường, mà chỉ tập trung vào việc cải thiện bản thân tốt hơn 1% mỗi ngày. Nghe có vẻ không đáng kể, phải không? Nhưng nếu chứng minh khái niệm này dưới lăng kính toán học sẽ khiến bạn ngạc nhiên: Nếu mỗi ngày bạn nỗ lực tốt hơn 1%, thì sau 365 ngày, bạn sẽ đạt được một phiên bản xuất sắc hơn đến gần 38 lần (1.01^365≈37.8). Ngược lại, chỉ cần tệ đi 1% mỗi ngày, bạn sẽ gần như đánh mất tất cả và trở về con số 0 (0.99^365≈0.03). Những con số không biết nói dối, chúng cho thấy rằng những lựa chọn nhỏ nhặt hàng ngày chính là yếu tố quyết định vận mệnh của bạn.
Phép toán diệu kỳ này không phải là ma thuật, nó đến từ khoa học với cái tên “Hiệu ứng cộng dồn” (tiếng Anh là The Compound Effect). Chuyên gia phát triển bản thân Darren Hardy, trong cuốn sách kinh điển cùng tên, đã ví nó giống như hiệu ứng của một quả cầu tuyết. Ban đầu chỉ là một nắm tuyết nhỏ, nhưng khi lăn đều đặn xuống sườn đồi, nó sẽ thu hút thêm tuyết, lớn dần, lớn dần, và cuối cùng trở thành một quả cầu khổng lồ không thể cản phá. Những nỗ lực 1% của bạn cũng vậy. Ban đầu chúng nhỏ bé và lặng lẽ, nhưng theo thời gian, chúng sẽ tích lũy và tạo ra một sức bật kinh hoàng, định hình lại hoàn toàn tương lai của bạn.
Đại diện rõ nét cho Mindset này chính là James Clear, tác giả của cuốn sách “Atomic Habits” (Thói Quen Nguyên Tử) mà có lẽ nhiều người trong chúng ta đã đọc qua.
James Clear, chủ nhân nhiều cuốn sách nổi tiếng.(Ảnh: Internet)
Trước khi trở thành chuyên gia về thói quen, cuộc đời ông đã từng đứng bên bờ vực thẳm sau một tai nạn kinh hoàng. Năm cuối trung học, trong một trận đấu bóng chày, James bị một cây gậy tuột khỏi tay đồng đội đập thẳng vào mặt khiến ông bị vỡ mũi, nứt xương sọ ở nhiều vị trí và chấn thương não nghiêm trọng. Giấc mơ trở thành một vận động viên bóng chày chuyên nghiệp dường như tan thành mây khói. Trong suốt nhiều tháng trời, ông vật lộn để thực hiện những hành động cơ bản nhất. Con đường hồi phục của ông không phải là một phép màu, mà là một chuỗi những hành động 1% đầy kiên nhẫn. Thay vì cố gắng tập luyện điên cuồng, hành động 1% đầu tiên của ông là… đi ngủ sớm mỗi tối để cơ thể có thời gian tự chữa lành. Thay vì nâng những mức tạ khổng lồ, ông bắt đầu với những bài tập vật lý trị liệu nhỏ nhất để lấy lại sức mạnh.
Những hành động đó, nếu nhìn riêng lẻ, dường như chẳng thấm vào đâu so với mục tiêu to lớn là quay lại sân bóng. Nhưng James Clear đã kiên trì. Ngày qua ngày, những thói quen 1% đó bắt đầu cộng dồn. Sức mạnh của ông dần trở lại, sự tự tin cũng được bồi đắp. Hai năm sau tai nạn, ông đã có thể quay lại chơi bóng chày. Và đỉnh cao là sáu năm sau thảm kịch, ông được vinh danh là vận động viên nam xuất sắc nhất tại Đại học Denison và được chọn vào đội hình tiêu biểu của ESPN. James Clear đã không xây dựng lại cuộc đời mình bằng một bước ngoặt vĩ đại. Ông đã làm điều đó từ những “viên gạch” 1% nhỏ bé, kiên trì đặt xuống mỗi ngày.
Tại sao mindset 1% lại hiệu quả? Khoa học nói gì?
Phép toán cộng dồn ở trên giúp ta hình dung được hiệu quả của Mindset này, nhưng có lẽ bạn đang tự hỏi: “Cơ chế nào đằng sau nó? Tại sao bộ não của chúng ta, vốn lười biếng và ngại thay đổi, lại khuất phục trước những hành động nhỏ bé này?” Câu trả lời không nằm ở ý chí phi thường, mà ở hai khái niệm khoa học cực kỳ quyền năng.
Tái lập trình não bộ một cách bền vững
Hãy hình dung não bạn là một khu rừng. Mỗi khi bạn thực hiện một hành động mới (ví dụ: học một từ vựng mới), tức là bạn đang cố trồng thêm những giống hoa mới. Những lần đầu sẽ rất khó khăn, nếu không đủ nước, trời không đủ nắng thì hạt giống sẽ rất khó biến thành hoa và bạn sẽ dễ bỏ qua sự rực rỡ cho khu rừng của mình. Đây là lý do tại sao việc ép mình tập gym 2 tiếng/ngày hay học một lúc 100 từ mới thường thất bại. Nó quá sức, và não bộ sẽ phản kháng.
Tạ quá nặng, bạn sẽ bỏ cuộc? (Ảnh: Internet)
Nhưng khi bạn áp dụng Mindset 1%, bạn không cố gắng biến hạt mầm thành một bông hoa rực rỡ chỉ sau một đêm. Thay vào đó, bạn trở thành một người làm vườn kiên nhẫn. Mỗi ngày, bạn chỉ cần cho hạt mầm đó một chút nước (đó là 5 phút luyện tập), một chút ánh nắng (đó là 1 trang sách bạn đọc). Hành động nhỏ bé, đều đặn này không gây ra áp lực, nhưng lại cung cấp chính xác những gì mà hạt mầm cần để nảy rễ một cách bền vững. Quá trình “nảy rễ” đó, trong khoa học thần kinh, được gọi là Tính dẻo của não bộ (Neuroplasticity). Mỗi lần bạn lặp lại hành động 1%, bạn đang giúp bộ rễ thần kinh của thói quen mới bám sâu và chắc hơn vào “mảnh đất” não bộ. Cứ như vậy, từ một hạt mầm mong manh, nó sẽ phát triển thành một cây hoa khỏe mạnh, nở rộ một cách tự nhiên mà không cần bạn phải gắng sức thúc ép.
Xây dựng thói quen “Chống trì hoãn”
Nếu “tính dẻo” là phần “cứng”, thì “tâm lý học hành vi” chính là phần “mềm” giúp Mindset 1% vận hành. Theo Charles Duhigg, tác giả cuốn “Sức mạnh của thói quen”, mọi thói quen của chúng ta đều hoạt động trong một Vòng lặp thói quen (The Habit Loop) gồm 3 bước: Gợi ý → Hành động → Phần thưởng. Vấn đề lớn nhất khiến chúng ta trì hoãn nằm ở bước 2 – “Hành động”. Ý nghĩ phải tập thể dục 1 tiếng hay đọc 50 trang sách quá lớn, nó tạo ra một rào cản tâm lý khổng lồ khiến ta không bao giờ bắt đầu.
Và đây là lúc vị cứu tinh James Clear, tác giả “Thói quen nguyên tử” ở trên, xuất hiện với một “chiêu” cực kỳ thông minh, quy tắc 2 phút. Quy tắc này nói rằng: “Bất kỳ thói quen mới nào cũng nên bắt đầu trong vòng chưa đầy hai phút.” Mục tiêu không phải là hoàn thành thói quen, mà là bắt đầu nó một cách dễ dàng nhất.
- Muốn có thói quen đọc sách? Đừng đặt mục tiêu “đọc 1 chương”, hãy đặt mục tiêu “đọc 1 trang”.
- Muốn tập thể dục mỗi ngày? Đừng đặt mục tiêu “chạy 5km”, hãy đặt mục tiêu “mặc đồ tập vào và đi giày”.
- Muốn ăn uống lành mạnh? Đừng đặt mục tiêu “chuẩn bị bữa ăn cho cả tuần”, hãy đặt mục tiêu “ăn 1 quả táo”.
Hành động kéo dài 2 phút này quá nhỏ để não bộ có thể viện cớ từ chối. Nhưng một khi bạn đã mặc đồ tập vào, khả năng cao là bạn sẽ bước ra ngoài chạy. Một khi bạn đã đọc xong 1 trang sách, có thể bạn sẽ muốn đọc thêm vài trang nữa. Quy tắc 2 phút đã phá vỡ rào cản tâm lý lớn nhất, biến hành động “khổng lồ” thành một việc dễ như trở bàn tay. Bạn không cần động lực để hoàn thành, bạn chỉ cần động lực để bắt đầu. Và 2 phút là khoảng thời gian mà không bộ não nào có thể từ chối.
Blueprint áp dụng mindset 1% vào mọi khía cạnh cuộc sống
Biểu đồ Blueprint áp dụng mọi khía cạnh cuộc sống. (Ảnh: Internet)
Trong sự nghiệp & học tập
Nếu bạn muốn trở nên thành công trên hành trình sự nghiệp hay trên con đường học hành. Hãy dành 15 phút mỗi sáng để học một kỹ năng mới; đọc 1 bài báo chuyên ngành; dọn dẹp email trong 5 phút. Hay bạn là một người yêu thích phim ảnh nước ngoài, hãy dành chút ít thời gian vừa xem vừa học thêm ngôn ngữ từ chính bộ phim ấy. Nếu bạn là một sinh viên marketing, sau mỗi buổi học hãy về nhà học thêm các kỹ năng như Google Analytics, các khoá học miễn phí trên Google. Khi nhìn đi, bạn thấy nó không đáng là bao nhưng khi nhìn lại sẽ thấy đó là một hành trình kiến thức đủ để làm hành trang cho sự nghiệp sau này.
Về sức khỏe & thể chất
Đối với mỗi con người chúng ta, sức khoẻ được xem là chìa khoá vàng để dẫn đến sự thành công, vì chỉ khi có sức khoẻ bạn mới có một bước đệm để bước đến những mục tiêu khác trong cuộc sống. Đi bộ 10 phút sau bữa ăn sẽ giúp bạn cải thiện về tim mạch, sau đó bạn có thể tăng lên 20 30 40 hay thậm chí là 60 phút để hướng đến một body fitness hay 6 múi; thay nước ngọt bằng nước lọc cho 1 bữa/ngày để da dẻ hồng hào; ngủ sớm hơn 5 phút…
Về tài chính cá nhân
“Góp gió thành bão”, chỉ cần mỗi ngày bạn giảm chút ít trà sữa, bánh tráng đã có thể tiết kiệm thêm được 50.000 VNĐ mỗi tuần; dành 10 phút để ghi lại chi tiêu; hay hủy một gói giải trí đăng ký không cần thiết. Chung quy lại về mặt tài chính, bạn cần sử dụng dòng tiền ra một cách hợp lý, khoa học, không phung phí hay vung quá tay vào các hoạt động giải trí, shopping sẽ giúp bạn dư được khá nhiều hầu bao.
Kaizen (改善): Khi 1% trở thành triết lý sống của người Nhật
Mindset 1% không phải là một trào lưu mới. Nó chính là cốt lõi của một trong những triết lý sống và làm việc quan trọng nhất của người Nhật, Kaizen (改善).
Từ “Kaizen” được ghép bởi Kai (改) nghĩa là “thay đổi” và Zen (善) nghĩa là “tốt hơn”. Hiểu một cách đơn giản nhất, Kaizen chính là “cải tiến liên tục”. Đây không phải là triết lý về những bước đột phá vĩ đại, mà là niềm tin vào sức mạnh của những thay đổi nhỏ bé, tích cực được thực hiện không ngừng nghỉ mỗi ngày, ở mọi nơi, và bởi tất cả mọi người.
Không có một ví dụ nào minh họa sức mạnh của Kaizen rõ nét hơn câu chuyện của tập đoàn Toyota. Thành công của họ không đến từ một phát minh “thay đổi cuộc chơi” duy nhất, mà đến từ hàng triệu cải tiến 1% trong suốt nhiều năm. Toyota đã xây dựng một văn hóa nơi mọi nhân viên, từ vị kỹ sư trưởng cho đến người công nhân lắp ráp trên dây chuyền, đều được khuyến khích và trao quyền để tìm ra cách làm cho công việc của mình tốt hơn dù chỉ một chút mỗi ngày.
Hãy tưởng tượng hàng chục nghìn công nhân, mỗi ngày đều suy nghĩ: “Làm sao để vặn con ốc này nhanh hơn 1 giây?”, “Làm sao để di chuyển chi tiết này bớt đi một bước chân?”, “Liệu có cách nào sắp xếp dụng cụ để giảm bớt một động tác thừa không?”. Mỗi cải tiến riêng lẻ có vẻ không đáng kể, nhưng hàng nghìn cải tiến 1% đó đã hợp nhất lại, tạo nên một “đế chế” sản xuất hiệu quả và chất lượng bậc nhất thế giới.
Và điều kỳ diệu là, triết lý đã xây dựng nên một đế chế công nghiệp cũng chính là triết lý có thể xây dựng lại cuộc đời bạn. Kaizen dạy chúng ta rằng: Đừng chờ đợi một nguồn cảm hứng vĩ đại hay một sự thay đổi đột phá. Sự vĩ đại được tạo nên từ vô số những hành động “tốt hơn một chút” được thực hiện một cách bền bỉ. Cuộc đời bạn chính là dây chuyền sản xuất của riêng bạn, và bạn chính là người công nhân có quyền năng cải tiến nó mỗi ngày.
Lộ trình 5 bước để bắt đầu & những cạm bẫy cần tránh
Hiểu về Kaizen hay khoa học não bộ là một chuyện, nhưng biến nó thành hành động cụ thể lại là một chuyện khác. Nếu bạn đang cảm thấy hừng hực khí thế và muốn bắt đầu ngay, đây chính là tấm bản đồ 5 bước đơn giản đến không ngờ để bạn khởi động hành trình 1% ngay hôm nay.
Bước 1: Chọn MỘT trận địa duy nhất
Chúng ta thường quá tham lam: vừa muốn đọc sách, vừa muốn tập thể dục, vừa muốn học thêm ngoại ngữ. Kết quả là chúng ta không làm tốt được việc gì cả, cảm thấy quá tải và bỏ cuộc. Vì vậy, hãy chọn ra chỉ MỘT lĩnh vực bạn muốn cải thiện trong tháng tới. Bạn muốn sức khỏe tốt hơn? Hay muốn phát triển sự nghiệp? Hãy đi từng bước nhỏ, chọn một và chỉ một mà thôi.
Bước 2: Phá vỡ rào cản bằng “Hành động tí hon”
Sau khi đã có mục tiêu, hãy áp dụng “Quy tắc 2 phút” của James Clear. Hãy chia nhỏ hành động đến mức nực cười, đến mức não bạn không thể viện cớ từ chối.
Mục tiêu “Đọc sách mỗi ngày” → Hành động 1%: “Đọc 1 trang sách”.
Mục tiêu “Tập thể dục” → Hành động 1%: “Mặc đồ tập vào và đi giày”.
Mục tiêu “Học thiền” → Hành động 1%: “Ngồi xuống và hít thở sâu 3 lần”.
Hãy nhớ, mục tiêu của bước này không phải là kết quả, mà là xây dựng sự nhất quán.
Bước 3: “Ký sinh” vào một thói quen cũ
Cách dễ nhất để ghi nhớ một thói quen mới là “gắn” nó ngay sau một thói quen bạn đã làm mỗi ngày. Kỹ thuật này được gọi là “Habit Stacking” (Chồng chất thói quen).
Công thức rất đơn giản: Sau khi [Thói quen cũ], tôi sẽ [Hành động 1% mới].
“Ngay sau khi đánh răng buổi tối, tôi sẽ đọc 1 trang sách.”
“Ngay sau khi cởi giày đi làm về, tôi sẽ mặc đồ tập vào.”
“Ngay sau khi pha ly cà phê buổi sáng, tôi sẽ ngồi xuống và hít thở sâu 3 lần.”
Bằng cách này, thói quen cũ sẽ trở thành lời nhắc nhở tự động cho thói quen mới, bạn không cần phải dùng đến ý chí hay trí nhớ nữa.
Bước 4: Ghi nhận & ăn mừng chiến thắng “tí hon”
Đừng coi thường sức mạnh của một dấu tick! Hãy dùng một cuốn lịch, một cuốn sổ, hay một ứng dụng theo dõi thói quen (như Habitify, Notion) và đánh dấu “X” vào mỗi ngày bạn hoàn thành hành động 1% của mình. Nhìn chuỗi dấu “X” dài ra mỗi ngày là một phần thưởng tâm lý cực lớn, nó tạo ra động lực để bạn “không phá vỡ chuỗi”. Mỗi dấu “X” là một lời khẳng định: “Hôm nay mình đã thắng!”.
Sử dụng các ứng dụng theo dõi bản thân.
Bước 5: Quy tắc vàng – Không bao giờ bỏ lỡ 2 ngày liên tiếp
Cuộc sống không hoàn hảo, và sẽ có những ngày bạn mệt mỏi hoặc quên mất. Không sao cả! Điều quan trọng không phải là sự hoàn hảo, mà là sự bền bỉ. Hãy cho phép mình được thất bại, nhưng hãy tuân thủ quy tắc vàng: Nếu bạn lỡ một ngày, hãy đảm bảo quay trở lại ngay vào ngày hôm sau. Một lần bỏ lỡ là tai nạn. Hai lần bỏ lỡ liên tiếp chính là sự khởi đầu của một thói quen xấu mới.
Kết luận
Vậy là chúng ta đã cùng nhau đi hết một hành trình, từ việc giải mã phép toán 1.01365 đầy kinh ngạc, khám phá khoa học về tính dẻo của não bộ, cho đến việc học hỏi triết lý Kaizen từ những gã khổng lồ như Toyota. Tất cả đều chỉ về một sự thật duy nhất.
Nếu có một điều duy nhất bạn cần nhớ sau khi đọc bài viết này, đó là: Bước nhảy vọt lớn nhất trong cuộc đời bạn sẽ không đến từ một cú nhảy, mà đến từ hàng ngàn bước đi 1% cộng lại.
Chúng ta thường bị mê hoặc bởi những câu chuyện thành công chỉ sau một đêm, những thay đổi ngoạn mục. Nhưng thực tế, cuộc sống không phải là một bộ phim. Thành công bền vững không phải là cuộc chạy nước rút của cường độ, mà là một cuộc marathon của sự kiên trì. Đừng tìm kiếm những thay đổi vĩ đại khiến bạn choáng ngợp và bỏ cuộc. Thay vào đó, hãy cam kết với những cải thiện 1% nhỏ bé, nhàm chán nhưng đều đặn. Sự bền bỉ sẽ luôn đánh bại cường độ.
Lý thuyết đã đủ rồi. Giờ là lúc hành động. Thử thách cho bạn ngay hôm nay, ngay lúc này: Đừng đợi đến ngày mai, đừng đợi đến đầu tuần sau. Hãy dừng lại một chút và chọn ra MỘT HÀNH ĐỘNG 1% DUY NHẤT mà bạn sẽ bắt đầu thực hiện. Đó có thể là đọc một trang sách, uống thêm một ly nước, đi bộ 5 phút, hoặc viết ra một điều bạn biết ơn. Bất cứ điều gì, miễn là nó nhỏ bé và dễ dàng.
Hãy comment hành động đó xuống phía dưới. Đây không chỉ là một bình luận, đây là một lời cam kết với chính bản thân bạn và với tất cả chúng ta. Hãy cùng nhau bắt đầu hành trình vĩ đại từ những bước đi nhỏ bé nhất!
