Lăng kính Khám phá
Tin Tức Hot
Bí Kíp Du Lịch
Hương Vị
Gợi Ý Mua Sắm
Sắc Màu Cuộc Sống
Chia Sẻ Kỷ Niệm
Rao Vặt Du Lịch
Ngôi Nhà Zooxem
Mối quan hệ giữa nam và nữ đóng vai trò quan trọng trong văn hóa Sparta.
Sparta cổ đại thường được mô tả là một thành bang Hy Lạp với những chiến binh dũng mãnh và đáng sợ, được nuôi dạy theo những luật lệ quân sự nghiêm khắc, nơi không có chỗ cho sự yếu đuối.
Tuy nhiên, ít ai biết rằng Sparta thực chất lại khá tiến bộ so với thời đại của nó, khi đàn ông tôn trọng quyền lợi và sự tự do của phụ nữ hơn so với các thành bang Hy Lạp thịnh vượng khác.
Đúng vậy, đàn ông Sparta tôn trọng phụ nữ đến mức nhiều người không chỉ trao cho vợ quyền sở hữu tài sản ngang bằng mà còn cho phép họ lựa chọn đối tác khác để sinh con.
Nhưng tại sao đàn ông Sparta lại chia sẻ vợ với người khác? Và quan trọng hơn, vì sao nhiều người đàn ông thậm chí còn bị yêu cầu phải làm vậy theo luật pháp nghiêm khắc của Sparta? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu sâu hơn nhé!
Khi lên bảy tuổi, tất cả bé trai Sparta đều bị đưa khỏi gia đình để tham gia chương trình huấn luyện quân sự bắt buộc mang tên "Agoge" nhằm đạt được quyền công dân đầy đủ.
Đến năm 20 tuổi, một người đàn ông Sparta được coi là trưởng thành và có đầy đủ quyền công dân: anh ta có thể chiến đấu, kết hôn và sinh con. Tuy nhiên, anh ta không được sống cùng vợ và con cái cho đến khi bước sang tuổi 30, bởi vì vẫn phải ở chung với các chiến hữu trong doanh trại.
Trong khi đó, phụ nữ Sparta được giáo dục về đọc viết và được xem là bình đẳng với nam giới (dù theo một cách riêng) cho đến năm 15 tuổi. Họ không tham gia vào đời sống quân sự.
Người ta tin rằng phụ nữ Sparta cần mạnh mẽ và khỏe khoắn để có thể sinh ra những chiến binh cường tráng, đồng thời cũng phải biết sử dụng vũ khí.
Với một xã hội quân sự hóa cao độ, Sparta cần một dòng dõi chiến binh liên tục để duy trì sức mạnh quân đội. Vì vậy, cả nam và nữ đều được khuyến khích kết hôn sớm nhất có thể. Những ai không kết hôn sẽ bị xã hội coi thường.
Vì lý do này, tất cả phụ nữ đều phải sinh con (chủ yếu là con trai), vì đây được xem là vai trò và nghĩa vụ quan trọng nhất của họ trong xã hội Sparta.
So với phụ nữ ở Athens và các thành bang Hy Lạp khác, phụ nữ Sparta kết hôn muộn hơn và có nhiều quyền tự do hơn.
Do chồng thường không thể sống cùng vợ cho đến khi 30 tuổi, phụ nữ Sparta được phép sở hữu và quản lý tài sản riêng. Xét về mặt này, họ có địa vị pháp lý ngang bằng nam giới, khác với phụ nữ Hy Lạp (và sau này là La Mã), những người không có quyền sở hữu tài sản độc lập.
Ví dụ, một phụ nữ Athens cần sự đồng ý của chồng, anh trai, cha hoặc người giám hộ để thực hiện bất kỳ giao dịch thương mại nào có giá trị lớn hơn một đấu lúa mạch. Ngoài ra, những người thừa kế nữ không có quyền kiểm soát tài sản của mình, và mọi tài sản thừa kế sẽ tự động được chuyển cho con trai khi chúng trưởng thành.
Ngược lại, phụ nữ Sparta có quyền thừa kế tài sản ngang bằng với nam giới. Vì đàn ông Sparta dành phần lớn thời gian trong doanh trại hoặc chiến trường, họ không có nhiều thời gian để quản lý gia đình, nên phụ nữ thường được tự do điều hành công việc theo ý mình.
Do số lượng lớn nô lệ (gọi là helot) đảm nhiệm các công việc lao động chân tay, phụ nữ Sparta có thể tham gia vào các lĩnh vực như quản lý nhà nước, nông nghiệp, quy hoạch đô thị, và nhiều lĩnh vực khác.
Khi một người đàn ông Sparta qua đời, đất đai mà anh ta nhận được từ nhà nước sẽ được trả lại cho chính quyền, nhưng tài sản riêng của anh ta sẽ được thừa kế ngang bằng cho vợ và con cái - bao gồm cả con trai và con gái.
Điều này xảy ra thường xuyên, vì nhiều người đàn ông Sparta chết trẻ do những cuộc chiến liên miên của nền văn hóa quân sự này.
Theo triết gia Hy Lạp cổ đại Aristotle, vào thời của ông, gần hai phần năm diện tích đất ở Sparta thuộc sở hữu tư nhân của phụ nữ. Một số phụ nữ Sparta giàu có thậm chí còn sở hữu phần lớn số lượng ngựa của thành bang.
Một trong những khía cạnh độc đáo nhất của đời sống Sparta là phong tục "chia sẻ vợ," được luật pháp chính thức quy định.
Truyền thống này thường được nhắc đến trong các tác phẩm của Polybius, Xenophon và Plutarch.
Theo ghi chép lịch sử - đặc biệt là từ nhà sử học Hy Lạp cổ đại Xenophon trong tác phẩm Hiến pháp của người Lacedaemon - luật lệ về chia sẻ vợ ở Sparta hoạt động như sau:
Xenophon viết rằng luật này cho phép ba hoặc thậm chí bốn anh em ruột chung một người vợ, qua đó tránh phân chia tài sản thừa kế thành những phần nhỏ hơn. Nó cũng giúp đảm bảo rằng đất đai (biểu tượng của địa vị ở Sparta) vẫn nằm trong gia đình, thay vì rơi vào tay những người đàn ông khác và con cháu của họ.
Những đứa trẻ sinh ra từ những cuộc hôn nhân này được coi là con chung của tất cả anh em. Vì huyết thống cha không thể xác định chính xác, cả người vợ và con cái đều hưởng lợi từ việc có nhiều người đàn ông chăm sóc.
Những người đàn ông độc thân muốn có con nhưng không thể tìm được vợ bên ngoài doanh trại được phép "mượn" vợ từ một đồng đội đã có gia đình để sinh con. Theo luật, người chồng phải đồng ý với yêu cầu này, miễn là vợ anh ta cũng chấp nhận.
Những người đàn ông lớn tuổi không có con - hoặc không thể có con - theo luật phải chia sẻ vợ với những chiến binh trẻ hơn, khỏe mạnh hơn để đảm bảo nghĩa vụ sinh sản cho nhà nước Sparta.
Tuy nhiên, nếu ai đó cố gắng chiếm đoạt vợ người khác bằng vũ lực hoặc không có sự đồng thuận của chồng, họ sẽ bị trừng phạt bằng án tử hình hoặc bị trục xuất.
Phụ nữ Sparta nổi tiếng trong giới đàn ông Hy Lạp không chỉ vì họ được chia sẻ hợp pháp mà còn bởi trang phục, phong tục hôn nhân và văn hóa của họ.
Họ mặc váy ngắn và peplos kiểu Doric có đường xẻ cao ở hai bên, phô bày nhiều phần cơ thể, giúp họ di chuyển linh hoạt và khoe được vóc dáng săn chắc. Nhiều người Hy Lạp cho rằng điều này là không đứng đắn.
Các bức tượng đồng thường khắc họa những nữ vận động viên Sparta trong trang phục dài nhưng để lộ một bên ngực khi thi đấu.
Sử gia Plutarch viết rằng các thiếu nữ Sparta thường thực hiện những điệu múa nghi lễ khỏa thân trước công chúng và thường thi đấu thể thao cùng nam giới mà không mặc quần áo.
Nhà bi kịch Euripides từng viết: "Các cô gái Sparta không thể đoan trang dù họ có muốn. Họ rời nhà trong những bộ váy ngắn, đong đưa hông trần và tập luyện cùng những chàng trai trẻ."
Với người Athens, việc một người phụ nữ theo học trung học cùng con trai hay chơi thể thao trước mặt đàn ông là điều không thể tưởng tượng được.
Các nhà viết kịch Athens thường chế giễu Sparta trong tác phẩm của họ, miêu tả vợ của kẻ thù như những kẻ phù phiếm và đàn ông Sparta như những kẻ si tình ngốc nghếch—một cách thanh lịch nhưng hiệu quả để làm mất uy tín đối thủ.
Sparta cổ đại thường được mô tả là một thành bang Hy Lạp với những chiến binh dũng mãnh và đáng sợ, được nuôi dạy theo những luật lệ quân sự nghiêm khắc, nơi không có chỗ cho sự yếu đuối.
Tuy nhiên, ít ai biết rằng Sparta thực chất lại khá tiến bộ so với thời đại của nó, khi đàn ông tôn trọng quyền lợi và sự tự do của phụ nữ hơn so với các thành bang Hy Lạp thịnh vượng khác.
Đúng vậy, đàn ông Sparta tôn trọng phụ nữ đến mức nhiều người không chỉ trao cho vợ quyền sở hữu tài sản ngang bằng mà còn cho phép họ lựa chọn đối tác khác để sinh con.
Nhưng tại sao đàn ông Sparta lại chia sẻ vợ với người khác? Và quan trọng hơn, vì sao nhiều người đàn ông thậm chí còn bị yêu cầu phải làm vậy theo luật pháp nghiêm khắc của Sparta? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu sâu hơn nhé!
Một Chuyến Du Hành Ngắn Trong Lịch Sử
Khi lên bảy tuổi, tất cả bé trai Sparta đều bị đưa khỏi gia đình để tham gia chương trình huấn luyện quân sự bắt buộc mang tên "Agoge" nhằm đạt được quyền công dân đầy đủ.
Đến năm 20 tuổi, một người đàn ông Sparta được coi là trưởng thành và có đầy đủ quyền công dân: anh ta có thể chiến đấu, kết hôn và sinh con. Tuy nhiên, anh ta không được sống cùng vợ và con cái cho đến khi bước sang tuổi 30, bởi vì vẫn phải ở chung với các chiến hữu trong doanh trại.
Trong khi đó, phụ nữ Sparta được giáo dục về đọc viết và được xem là bình đẳng với nam giới (dù theo một cách riêng) cho đến năm 15 tuổi. Họ không tham gia vào đời sống quân sự.
Người ta tin rằng phụ nữ Sparta cần mạnh mẽ và khỏe khoắn để có thể sinh ra những chiến binh cường tráng, đồng thời cũng phải biết sử dụng vũ khí.
Hôn Nhân Có Vai Trò Quan Trọng Ở Sparta
Với một xã hội quân sự hóa cao độ, Sparta cần một dòng dõi chiến binh liên tục để duy trì sức mạnh quân đội. Vì vậy, cả nam và nữ đều được khuyến khích kết hôn sớm nhất có thể. Những ai không kết hôn sẽ bị xã hội coi thường.
Vì lý do này, tất cả phụ nữ đều phải sinh con (chủ yếu là con trai), vì đây được xem là vai trò và nghĩa vụ quan trọng nhất của họ trong xã hội Sparta.
So với phụ nữ ở Athens và các thành bang Hy Lạp khác, phụ nữ Sparta kết hôn muộn hơn và có nhiều quyền tự do hơn.
Do chồng thường không thể sống cùng vợ cho đến khi 30 tuổi, phụ nữ Sparta được phép sở hữu và quản lý tài sản riêng. Xét về mặt này, họ có địa vị pháp lý ngang bằng nam giới, khác với phụ nữ Hy Lạp (và sau này là La Mã), những người không có quyền sở hữu tài sản độc lập.
Ví dụ, một phụ nữ Athens cần sự đồng ý của chồng, anh trai, cha hoặc người giám hộ để thực hiện bất kỳ giao dịch thương mại nào có giá trị lớn hơn một đấu lúa mạch. Ngoài ra, những người thừa kế nữ không có quyền kiểm soát tài sản của mình, và mọi tài sản thừa kế sẽ tự động được chuyển cho con trai khi chúng trưởng thành.
Ngược lại, phụ nữ Sparta có quyền thừa kế tài sản ngang bằng với nam giới. Vì đàn ông Sparta dành phần lớn thời gian trong doanh trại hoặc chiến trường, họ không có nhiều thời gian để quản lý gia đình, nên phụ nữ thường được tự do điều hành công việc theo ý mình.
Do số lượng lớn nô lệ (gọi là helot) đảm nhiệm các công việc lao động chân tay, phụ nữ Sparta có thể tham gia vào các lĩnh vực như quản lý nhà nước, nông nghiệp, quy hoạch đô thị, và nhiều lĩnh vực khác.
Khi một người đàn ông Sparta qua đời, đất đai mà anh ta nhận được từ nhà nước sẽ được trả lại cho chính quyền, nhưng tài sản riêng của anh ta sẽ được thừa kế ngang bằng cho vợ và con cái - bao gồm cả con trai và con gái.
Điều này xảy ra thường xuyên, vì nhiều người đàn ông Sparta chết trẻ do những cuộc chiến liên miên của nền văn hóa quân sự này.
Theo triết gia Hy Lạp cổ đại Aristotle, vào thời của ông, gần hai phần năm diện tích đất ở Sparta thuộc sở hữu tư nhân của phụ nữ. Một số phụ nữ Sparta giàu có thậm chí còn sở hữu phần lớn số lượng ngựa của thành bang.
Vậy Tại Sao Đàn Ông Sparta Phải Chia Sẻ Vợ Theo Luật Pháp?
Một trong những khía cạnh độc đáo nhất của đời sống Sparta là phong tục "chia sẻ vợ," được luật pháp chính thức quy định.
Truyền thống này thường được nhắc đến trong các tác phẩm của Polybius, Xenophon và Plutarch.
Theo ghi chép lịch sử - đặc biệt là từ nhà sử học Hy Lạp cổ đại Xenophon trong tác phẩm Hiến pháp của người Lacedaemon - luật lệ về chia sẻ vợ ở Sparta hoạt động như sau:
Xenophon viết rằng luật này cho phép ba hoặc thậm chí bốn anh em ruột chung một người vợ, qua đó tránh phân chia tài sản thừa kế thành những phần nhỏ hơn. Nó cũng giúp đảm bảo rằng đất đai (biểu tượng của địa vị ở Sparta) vẫn nằm trong gia đình, thay vì rơi vào tay những người đàn ông khác và con cháu của họ.
Những đứa trẻ sinh ra từ những cuộc hôn nhân này được coi là con chung của tất cả anh em. Vì huyết thống cha không thể xác định chính xác, cả người vợ và con cái đều hưởng lợi từ việc có nhiều người đàn ông chăm sóc.
Những người đàn ông độc thân muốn có con nhưng không thể tìm được vợ bên ngoài doanh trại được phép "mượn" vợ từ một đồng đội đã có gia đình để sinh con. Theo luật, người chồng phải đồng ý với yêu cầu này, miễn là vợ anh ta cũng chấp nhận.
Những người đàn ông lớn tuổi không có con - hoặc không thể có con - theo luật phải chia sẻ vợ với những chiến binh trẻ hơn, khỏe mạnh hơn để đảm bảo nghĩa vụ sinh sản cho nhà nước Sparta.
Tuy nhiên, nếu ai đó cố gắng chiếm đoạt vợ người khác bằng vũ lực hoặc không có sự đồng thuận của chồng, họ sẽ bị trừng phạt bằng án tử hình hoặc bị trục xuất.
Danh Tiếng Của Phụ Nữ Sparta
Việc một phụ nữ Sparta có thể sinh con với một người đàn ông trong khi vẫn kết hôn với người khác đã dẫn đến sự chỉ trích nặng nề từ các thành bang Hy Lạp khác.Phụ nữ Sparta nổi tiếng trong giới đàn ông Hy Lạp không chỉ vì họ được chia sẻ hợp pháp mà còn bởi trang phục, phong tục hôn nhân và văn hóa của họ.
Họ mặc váy ngắn và peplos kiểu Doric có đường xẻ cao ở hai bên, phô bày nhiều phần cơ thể, giúp họ di chuyển linh hoạt và khoe được vóc dáng săn chắc. Nhiều người Hy Lạp cho rằng điều này là không đứng đắn.
Các bức tượng đồng thường khắc họa những nữ vận động viên Sparta trong trang phục dài nhưng để lộ một bên ngực khi thi đấu.
Sử gia Plutarch viết rằng các thiếu nữ Sparta thường thực hiện những điệu múa nghi lễ khỏa thân trước công chúng và thường thi đấu thể thao cùng nam giới mà không mặc quần áo.
Nhà bi kịch Euripides từng viết: "Các cô gái Sparta không thể đoan trang dù họ có muốn. Họ rời nhà trong những bộ váy ngắn, đong đưa hông trần và tập luyện cùng những chàng trai trẻ."
Với người Athens, việc một người phụ nữ theo học trung học cùng con trai hay chơi thể thao trước mặt đàn ông là điều không thể tưởng tượng được.
Các nhà viết kịch Athens thường chế giễu Sparta trong tác phẩm của họ, miêu tả vợ của kẻ thù như những kẻ phù phiếm và đàn ông Sparta như những kẻ si tình ngốc nghếch—một cách thanh lịch nhưng hiệu quả để làm mất uy tín đối thủ.
