Tại sao một vòng tròn có 360 độ mà không phải 100 độ? Lẽ ra 100 độ sẽ hợp lý hơn!

Bạn đã bao giờ tự hỏi điều này chưa? Chắc hẳn nhiều học sinh đã từng nghĩ về nó. Vì làm việc với 360° phức tạp hơn nhiều so với 100°. Nếu một vòng tròn có 100°, các phép tính có vẻ sẽ dễ dàng hơn nhiều.​

Chúng ta đã quen với hệ thống số thập phân. Một kilogram có 1000 gram. Một mét có 100 centimet. Một đô la có 100 xu. Vậy tại sao một vòng tròn lại có 360 độ?

Một mẹo nhỏ cho những ai muốn tự mình tìm hiểu​

Nếu bạn muốn tự mình tìm ra câu trả lời, hãy thử nghĩ về lý do tại sao 1 kilobyte lại có 1024 byte thay vì 1000. Đó là do hệ thống số. Chúng ta sử dụng hệ thập phân, nên chúng ta quen đo lường theo bội số của 10, 100, 1000.



Tuy nhiên, còn có hệ nhị phân – hệ thống chỉ sử dụng số 0 và 1. Lượng thông tin được đo bằng byte, đây là thuật ngữ hoàn toàn dành cho "máy tính", do đó không phải 1000 mà là 1024 byte trong 1 kilobyte. Lý do cho điều này là 1024=2¹⁰

Tương tự, người Babylon cổ đại sử dụng hệ thống số cơ số 60. Họ có 60 vị thần (mỗi vị thần có tên và thứ tự riêng), và số 60 có ý nghĩa đặc biệt trong tín ngưỡng của họ.

Người Babylon đã quan sát chuyển động của Mặt Trăng và Mặt Trời trên bầu trời (họ còn có thể làm gì khác?), họ là những nhà thiên văn học đầu tiên – và họ kết luận rằng Mặt Trời di chuyển một bước so với các ngôi sao trong một ngày (đôi khi họ cũng viết về đường kính của đĩa Mặt Trời, nhưng điều này không hoàn toàn chính xác). Họ cũng kết luận rằng Mặt trời thực hiện một vòng tròn đầy đủ (trở về điểm xuất phát) trong 360 bước.



Điều này không hoàn toàn đúng theo nghĩa đen, nhưng tôi nghĩ người Babylon đã quyết định "điều chỉnh" nó một chút (hoặc thực sự đã làm như vậy, vì họ không có công cụ đo lường siêu chính xác). Nhưng thật tuyệt vời biết bao khi tin rằng chính Thần Mặt trời đã chỉ định cho họ đơn vị đo lường thực tế được sử dụng trên thiên đàng để đo góc. Hơn nữa, nó hoàn toàn phù hợp với hệ thống số lục thập phân của họ. Vậy thì đó thực sự là một phép lạ. Và vì những lý do dễ hiểu, không ai tìm ra lỗi trong tình huống này.

Người Babylon đã quyết định rằng một vòng tròn có 360 độ​

Người Babylon quan sát Mặt Trời và Mặt Trăng trên bầu trời. Họ là những nhà thiên văn học đầu tiên và nhận thấy rằng Mặt Trời di chuyển một khoảng cố định mỗi ngày so với các ngôi sao. Họ cũng phát hiện rằng Mặt Trời mất 360 ngày để quay trở lại vị trí ban đầu trên bầu trời.

Trên thực tế, một năm không chính xác là 360 ngày, mà là khoảng 365,25 ngày. Nhưng người Babylon có lẽ đã làm tròn để thuận tiện. Họ chia vòng tròn bầu trời thành 360 phần bằng nhau, mỗi phần tương ứng với một ngày. Như vậy, họ quyết định rằng một vòng tròn sẽ có 360 độ.

Ngoài ra, số 360 còn rất phù hợp với hệ thống số của họ. Đây là một số có thể chia hết cho nhiều số nhỏ hơn, chẳng hạn như 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 12, 15, 18, 20, v.v. Điều này giúp việc tính toán trở nên dễ dàng hơn.

Hình tam giác đều và sự chia nhỏ của độ​

Trước đây, thay vì sử dụng góc vuông (90°) làm đơn vị cơ bản, người ta xem góc của tam giác đều là đơn vị chính. Một tam giác đều có ba góc bằng nhau, mỗi góc 60°. Thật trùng hợp, số 60 lại rất phù hợp với hệ thống số của người Babylon.

Sau này, độ được chia nhỏ hơn thành phút và giây. Một độ có 60 phút, và một phút có 60 giây. Điều này cũng bắt nguồn từ hệ số 60 của người Babylon.

Một điều thú vị khác: một vòng tròn có thể được chia thành sáu tam giác đều hoàn hảo. Đây là một trong những lý do giúp số 360 trở nên hữu ích khi đo góc và tính toán hình học.

Người Hy Lạp và La Mã tiếp nhận ý tưởng này​

Sau này, người Hy Lạp và La Mã đã tiếp nhận hệ thống này mà không thay đổi gì. Trong tiếng Latin, từ "gradus" có nghĩa là "bước" hoặc "cấp độ", và từ đó, hệ thống 360° được duy trì.



Người Babylon cũng ước tính rằng đường kính của Mặt Trời bằng một nửa bước di chuyển của nó trên bầu trời, tức là 0,5°. Tuy nhiên, tính toán của họ không hoàn toàn chính xác. Trên thực tế, đường kính góc của Mặt Trời trung bình là khoảng 32 phút cung (32′), tức khoảng 0,53°. Họ ước tính rằng Mặt Trời có thể lặp lại 720 lần trong vòng tròn bầu trời, nhưng con số thực tế là khoảng 675 lần. Dù vậy, hệ thống 360° đã được sử dụng rộng rãi và không ai thay đổi nó nữa.

Hệ thống này ảnh hưởng đến đồng hồ ngày nay​

Dựa trên cách phân chia vòng tròn thành 360 phần của người Babylon, hệ thống đo thời gian cũng phát triển tương tự. Một giờ có 60 phút, một phút có 60 giây. Mặc dù hệ số 60 không phải lúc nào cũng dễ tính toán trong hệ thập phân, nhưng nó đã trở thành tiêu chuẩn trong hàng nghìn năm.

Chính vì thế, đến ngày nay, học sinh vẫn phải vật lộn với hệ thống 360° khi học toán. Nếu một vòng tròn có 100°, có lẽ việc tính toán sẽ đơn giản hơn. Nhưng lịch sử đã quyết định khác!