Đồ ngọt là một phần không thể thiếu làm nên nền ẩm thực của một quốc gia, Ý cũng không ngoại lệ. Cùng đắm chìm trong sự ngọt ngào của những món tráng miệng biểu tượng của nước Ý tại từng vùng miền của đất nước giàu bản sắc này.
Ẩm thực Ý không thiếu đồ ăn ngon. Chính xác là vậy! Những món ăn như mỳ Ý và pizza đã trở thành đại diện cho ẩm thực Ý và vươn ra khắp thế giới. Không thể phủ nhận rằng người Ý rất thành thạo và có kỹ năng chế biến các món ăn mặn, nhưng đồ ngọt và tráng miệng cũng hấp dẫn không kém.
Tính vùng miền cao trong ẩm thực Ý tạo nên một danh sách các món tráng miệng đặc trưng cho từng vùng, chịu ảnh hưởng của lịch sử, văn hóa và nguyên liệu địa phương. Từ Abruzzo đến Veneto, mỗi món ăn đều phản ánh chính môi trường mà nó được sinh ra. Miền Nam nóng ẩm nổi tiếng với các món đông lạnh, trong khi phía Bắc thì ưa sự đậm đà. Một số món tráng miệng Ý đặc trưng đến mức được luật bảo hộ về nguồn gốc xuất xứ.
Món tráng miệng Ý cũng rất phong phú (Ảnh: Internet)
Món tráng miệng luôn là một phần thiết yếu trong mỗi bữa ăn của người Ý. Một buổi chiều thư giãn của họ cũng không bao giờ vắng bóng một ly espresso và cân bằng lại bằng một món ngọt. Và còn gì tuyệt hơn nếu món ngọt đó lại là những gì đặc trưng, tinh túy nhất của vùng đất mà nó tồn tại. Cùng bắt đầu hành trình ngọt ngào qua 20 vùng miền của Ý để khám phá những món tráng miệng biểu tượng nhất.
Bánh Pizzelle (Ảnh: Internet)
Có niên đại từ thế kỷ 8, pizzelle được coi là loại bánh quy lâu đời nhất tại Ý. Có nguồn gốc tại vùng Abruzzo, miền Trung nước Ý, cụ thể là các làng Colcullo và Salle, pizzelle được cho là phát triển từ món bánh crustulum thời La Mã cổ đại, thường ẩn giấu hình thánh giá và có hoa văn trang trí. Bánh đặc biệt phổ biến trong các dịp như Giáng Sinh và lễ Phục Sinh.
Bánh pizzelle được làm từ hỗn hợp bột mì, trứng, đường, bơ hoặc dầu thực vật, và thường được thêm hương vị như hạt hồi (anise), vani hoặc vỏ chanh. Hỗn hợp này được nướng trong khuôn đặc biệt giống như khuôn bánh quế, tạo ra những chiếc bánh mỏng, giòn với hoa văn trang trí đẹp mắt. Đôi khi bạn cũng có thể tìm thấy những phiên bản pizzelle phức tạp hơn với hương vị sô-cô-la hoặc các loại hạt.
Bánh Mostaccioli (Ảnh: Internet)
Mostaccioli là món tráng miệng phổ biến ở miền Nam nước Ý. Những chiếc bánh hình thoi này là món ăn ưa thích của người dân vùng Basilicata vào dịp Giáng Sinh. Bánh còn có tên gọi khác là mustaccioli hoặc mustazzoli. Trong thời Trung Cổ, mostaccioli được cho là đã được mang đến miền Nam Ý bởi các tu sĩ sau một trận động đất tàn khốc tại Soriano Calabro. Kể từ đó, người dân tại đây thường làm và tặng bánh mostaccioli vào ngày lễ Thánh Domenico như một biểu tượng của sự may mắn và lòng biết ơn.
“Mostaccioli” xuất phát từ từ Latin “mustum“, có nghĩa là “nước nho ép” hay “rượu nho”, phản ánh nguyên liệu chính được sử dụng trong bánh. Bánh được làm từ bột mì, nước nho ép hoặc rượu ngọt, hạt hạnh nhân, gia vị như quế và đinh hương, và đôi khi là cà phê hoặc vỏ chanh. Loại bánh này thường được nướng trên lá nguyệt quế để tạo hương vị đặc trưng. Mostaccioli có thể được để nguyên bản hoặc làm ngọt phần vỏ ngoài bằng cách phủ mật ong hay sô-cô-la. Một số phiên bản hiện đại còn thêm hương vị như cam hoặc hạt phỉ.
Tartufo di Pizzo là một món kem thủ công đặc trưng của vùng Calabria, Ý, được tạo ra vào khoảng năm 1952 tại thị trấn Pizzo, tỉnh Vibo Valentia. Món kem này được phát minh bởi Giuseppe De Maria, còn được gọi là “Don Pippo”, một thợ làm kem người Messina. Vào thời điểm đó, trong một buổi tiệc cưới, Don Pippo phát hiện mình không còn khuôn để tạo hình kem. Để giải quyết vấn đề, ông đã dùng tay nặn một viên kem, nhúng nó vào sô-cô-la tan chảy và phủ lên bên ngoài một lớp bột cacao. Món kem này nhanh chóng trở nên phổ biến và được gọi là tartufo di Pizzo, vì hình dáng giống như nấm truffle.
Tartufo di Pizzo (Ảnh: Internet)
Món tráng miệng này đã được cấp chứng nhận IGP (Chỉ dẫn bảo vệ địa lý) tại Ý vào năm 2007, có nghĩa là chỉ những sản phẩm được sản xuất tại vùng Calabria mới được phép mang tên tartufo di Pizzo. Đây cũng là món kem đầu tiên ở châu Âu đạt được chứng chỉ này.
Ngày nay, tartufo di Pizzo đôi khi được nhồi xi-rô mâm xôi, dâu tây hoặc anh đào, và chúng thường được thưởng thức tại các quán cà phê ngoài trời kèm theo một tách espresso.
Torta barozzi có thể được coi là chiếc bánh có bí mật công thức được giữ kín nhất tại Ý. Bánh được tạo ra vào cuối thế kỷ 19 (khoảng năm 1886) bởi thợ làm bánh Eugenio Gollini tại tiệm bánh của ông ở thị trấn Vignola, thuộc vùng Emilia-Romagna, miền Bắc nước Ý, và công thức gốc của ông được giữ kín kể từ đó.
Ban đầu, bánh được gọi là torta nera (bánh đen) do màu sắc đặc trưng và hương vị đậm đà. Vào năm 1907, nhân dịp kỷ niệm 400 năm ngày sinh của kiến trúc sư nổi tiếng Jacopo Barozzi da Vignola, một người con của thị trấn Vignola, bánh được đổi tên thành Pasta barozzi, sau đó trở thành Torta barozzi để vinh danh ông.
Torta barozzi (Ảnh: Internet)
Torta barozzi có kết cấu đặc, ẩm và không có bột mì. Bánh được làm từ các nguyên liệu như: sô-cô-la đen, bột cacao, hạnh nhân, đậu phộng, trứng, bơ, đường, rượu Rum và cà phê hòa tan giúp tăng cường hương vị sô-cô-la. Ngày nay, một tiệm bánh ngọt ở thị trấn Vignola, ngay bên ngoài Modena, có tên là Pasticceria Gollini, vẫn tạo ra những chiếc torta barozzi nguyên bản.
Vùng Campania với thành phố Naples là nơi món bánh pizza ra đời. Nhưng những đóng góp của vùng với ẩm thực Ý không chỉ dừng lại ở đó. Nếu có dịp đến Naples, bạn không thể bỏ qua cơ hội thưởng thức món bánh babà napoletano.
Babà napoletano có nguồn gốc từ Ba Lan và được phát triển tại Pháp trước khi du nhập vào Naples. Vào thế kỷ 18, Vua Stanisław Leszczyński của Ba Lan khi đang sống lưu vong ở vùng Lorraine (Pháp), đã sáng tạo ra món bánh này bằng cách cho thêm rượu Rum vào món bánh kugelhopf (một loại bánh nở truyền thống của Ba Lan). Ông đặt tên món bánh là Ali Baba để vinh danh nhân vật trong truyện Nghìn lẻ một đêm mà ông yêu thích. Món bánh sau đó được con gái của nhà vua mang đến Pháp, tại đây rượu Madeira được thay bằng rượu rum Jamaica và được đặt tên ngắn gọn là baba. Cuối thế kỷ 18, Marie Antoinette đưa món bánh du nhập vào Naples, được phục vụ cho các gia đình quý tộc địa phương và dần trở thành đặc sản của thành phố.
Babà napoletano (Ảnh: Internet)
Babà napoletano có hình dạng giống như cây nấm, với phần đỉnh phồng lên, thường được làm từ bột men, nở nhẹ và xốp. Bánh được ngâm trong dung dịch đường và rượu, truyền thống là rượu rum hoặc limoncello (loại rượu chanh nổi tiếng của vùng Bờ biển Amalfi), tạo nên hương vị đặc trưng và giúp bánh giữ được độ ẩm lâu. Ngày nay, babà napoletano có thể được phục vụ kèm với kem tươi, trái cây tươi hoặc kem sữa trứng (custard), tùy theo sở thích và sáng tạo của người làm bánh.
Tên của loại bánh này là một cách chơi chữ thú vị về vẻ ngoài của nó: “Brutti ma buoni” có nghĩa là “xấu nhưng ngon”. Mặc dù phổ biến ở vùng Lazio, nhưng nguồn gốc của món bánh này đến nay vẫn còn gây tranh cãi. Một trong những giả thuyết phổ biến nhất cho rằng món bánh này được sáng tạo vào năm 1878 bởi Costantino Veniani, một thợ làm bánh nổi tiếng ở Gavirate, tỉnh Varese, miền Bắc Ý. Tuy nhiên, một số nguồn khác lại cho rằng brutti ma buoni có nguồn gốc từ Borgomanero, tỉnh Novara, vùng Piedmont, hoặc từ Prato và Pistoia ở Tuscany, nơi bánh được gọi là mandorlati di San Clemente.
Brutti ma buoni (Ảnh: Internet)
Bánh được làm từ các nguyên liệu đơn giản như hạt phỉ (hoặc hạnh nhân), đường, trứng và đôi khi là vanilla. Bánh có kết cấu giòn bên ngoài và mềm bên trong, với hương vị đặc trưng của hạt phỉ rang. Brutti ma buoni cũng có một số biến thể theo vùng miền:
Bánh Sbrisolona (Ảnh: Internet)
Sbrisolona có nguồn gốc từ thế kỷ 16 và ban đầu là món bánh của nông dân, được gọi là torta delle tre tazze (bánh ba cốc) vì công thức sử dụng 3 nguyên liệu chính: bột mì, bột ngô và đường, với tỷ lệ bằng nhau. Tên gọi “Sbrisolona” bắt nguồn từ từ “brisa” trong tiếng địa phương Mantova (Mantua), có nghĩa là “mảnh vụn“, bởi bánh để lại rất nhiều vụn sau mỗi lần cắn. Sau khi bánh trở nên phổ biến và được ưa chuộng, các nguyên liệu khác như bơ, hạnh nhân và gia vị được thêm vào để gia tăng hương vị của bánh.
Sbrisolona có kết cấu khô, giòn. Bánh sẽ ngon hơn khi dùng tay bẻ từng mảnh, và là sự kết hợp hoàn hảo với cà phê cho bữa sáng hoặc bữa ăn nhẹ buổi chiều.
Vùng Friuli-Venezia Giulia giáp với Áo và Slovenia, vậy nên ẩm thực của vùng cũng chịu ảnh hưởng từ Đế chế Áo – Hung trước đây. Món bánh gnocchi di prugne là một trong số đó.
Gnocchi di prugne (Ảnh: Internet)
Bánh bắt nguồn từ món bánh mận phổ biến tại các nước Đông Âu. Ban đầu, món ăn sử dụng hạnh nhân làm nhân, nhưng sau này được thay thế bằng mận hoặc susine (loại mận đặc trưng của khu vực). Món ăn là những viên bánh gnocchi làm từ khoai tây, bột mì, trứng và nhồi nhân mận (có thể là prugne secche – mận khô hoặc prugne fresche – mận tươi theo mùa). Bánh được luộc trong nước sôi và sau đó rắc vụn bánh mì rang với bơ và quế lên trên để tăng hương vị. Đôi khi, món ăn này cũng được chế biến với ricotta affumicata (phô mai ricotta hun khói) hoặc gorgonzola để tạo sự cân bằng vị ngọt. Món ăn cũng có thể dùng như một món mặn, vì vậy đừng ngạc nhiên nếu bạn thấy tên của nó xuất hiện trong thực đơn bên cạnh các món mỳ Ý quen thuộc.
Vùng Piedmont, miền Bắc nước Ý, nổi tiếng với những loại rượu vang tuyệt hảo và khung cảnh núi non hùng vĩ. Đây cũng là nơi khai sinh của một trong những món tráng miệng được yêu thích nhất của Ý: panna cotta.
Panna cotta (Ảnh: Internet)
Tên gọi “panna cotta” trong tiếng Ý có nghĩa là “kem nấu chín“. Mặc dù panna cotta ngày nay rất phổ biến, nhưng tên gọi này chỉ xuất hiện trong các sách nấu ăn Ý từ những năm 1960. Trước đó, món ăn này được biết đến với tên gọi latte inglese (sữa Anh), được mô tả trong từ điển năm 1879 là một món ăn làm từ kem nấu chín với gelatin, sau đó đổ vào khuôn và để nguội cho đến khi đông đặc lại. Panna cotta thường được trang trí với sốt trái cây, caramel hoặc sô-cô-la. Ở Piedmont, bạn có thể thấy panna cotta được phục vụ với bánh biscotti và phủ các loại quả mọng tươi.
Baci di Riviera (Ảnh: Internet)
Vùng Liguria còn được gọi là Italian Riviera, và những chiếc baci di Riviera được đặt tên theo đường bờ biển nổi tiếng của vùng.
Bánh có nguồn gốc từ thị trấn xinh đẹp Alassio, được làm từ 2 chiếc bánh quy sô-sô-la hạt phỉ gắn kết với nhau bởi một lớp ganache sô-cô-la ở giữa, tạo nên hình dạng giống như một đôi môi. Vì vậy mà bánh còn có một tên gọi khác là Riviera kiss. Baci di Riviera có kết cấu mềm và dai.
Torta di limone e olio (Ảnh: Internet)
Vùng đất nằm ở phần gót của chiếc ủng là nơi cung cấp đến 40% sản lượng dầu ô-liu của Ý. Loại “vàng lỏng” của Puglia này cũng chính là một thành phần nguyên liệu làm nên món tráng miệng đặc trưng của vùng.
Torta di limone e olio không chỉ là một món tráng miệng ngon lành, mà còn là biểu tượng cho sự kết hợp giữa các nguyên liệu tự nhiên và truyền thống của ẩm thực Ý. Bánh nổi bật với hương vị chua nhẹ từ chanh và độ ẩm đặc trưng nhờ sử dụng dầu ô-liu; hoàn hảo để thưởng thức trong khi tận hưởng những bãi biển ngập tràn ánh nắng của Puglia.
Ricotta calcioni (Ảnh: Internet)
Ẩm thực của vùng Marche nổi bật với các món chiên như fritto misto, quả ô-liu nhồi chiên và rau củ chiên theo mùa. Vì vậy, món tráng miệng của vùng cũng không nằm ngoài xu hướng đó.
Ricotta calcioni được làm từ bột mì, trứng, dầu ô-liu và vỏ chanh. Nhân bánh thường gồm phô mai ricotta (hoặc đôi khi là pecorino), trứng, đường và vỏ chanh. Bánh được nặn thành hình tròn hoặc bán nguyệt, sau đó được nướng hoặc chiên cho đến khi vàng giòn. Tên gọi “calcioni” xuất phát từ từ “calzone” trong tiếng Ý, có nghĩa là “giày” hoặc “túi“, mô tả hình dạng bánh giống như chiếc túi nhỏ chứa nhân bên trong.
Bánh được phục vụ khi còn nóng, để phần nhân chảy ra và tan trong miệng khi bạn cắn.
Bánh seadas (Ảnh: Internet)
Món tráng miệng nổi tiếng của Đảo Sardinia này vốn chỉ được làm trong các dịp lễ quan trọng như Giáng Sinh hay Phục Sinh, nhưng ngày nay bạn cũng có thể thưởng thức chúng vào bất cứ lúc nào trong năm. Ban đầu, seadas là một món ăn chính, được làm để chào đón các mục đồng trở về sau mùa di cư. Món ăn không chỉ phản ánh nền văn hóa ẩm thực phong phú của Sardinia mà còn là biểu tượng của sự hiếu khách.
Nhân bánh thường là phô mai pecorino tươi, có vị chua nhẹ, được trộn với vỏ chanh, bọc bên ngoài bởi lớp vỏ giòn. Bánh được chiên lên và phủ mật ong Corbezzolo địa phương, tạo nên sự cân bằng hoàn hảo giữa vị ngọt và mặn.
Bánh Scorpelle (Ảnh: Internet)
Scorpelle là một loại bánh truyền thống của vùng Molise, miền Trung nước Ý, phổ biến trong lễ hội Carnival của vùng, đánh dấu thời gian trước Mùa Chay. Bánh có hình giống như hoa hồng hoặc chiếc nơ, được phủ đường hoặc mật ong.
Scorpelle được làm từ các nguyên liệu cơ bản như bột mì, trứng, đường, rượu trắng (hoặc limoncello), vỏ chanh và mật ong. Các nguyên liệu được trộn đều với nhau để tạo thành một hỗn hợp bột mịn, sau đó cán mỏng và cắt thành các dải dài. Những dải bột này được cuộn lại thành hình hoa hồng hoặc nơ, rồi chiên giòn trong dầu nóng. Sau khi chiên, bánh được để ráo dầu và phủ lên bằng mật ong hoặc đường để tăng thêm hương vị.
Bánh Cannoli (Ảnh: Internet)
Tên bánh có nghĩa là “ống nhỏ” trong phương ngữ Sicily. Đây là món bánh ngọt gắn liền với đặc trưng ẩm thực của đảo. Một số nguồn cho rằng cannoli có nguồn gốc từ Ả Rập và được du nhập đến Sicily thông qua việc buôn bán đường. Một giả thuyết khác là cannoli do các nữ tu tại Sicily làm ra để phục vụ dịp Carnival tại đây.
Cannoli bao gồm một lớp vỏ bánh chiên giòn hình ống, làm từ bột mì, trứng, đường và rượu marsala (một loại rượu ngọt của Sicily). Phần nhân làm từ phô mai ricotta tươi và có thể thêm các thành phần như vỏ chanh, sô-cô-la, trái cây hoặc các loại hạt.
Torta della nonna hay “bánh của bà” gợi lên cảm giác gần gũi và tràn đầy tình yêu thương cho món bánh đặc trưng của vùng Tuscany. Mặc dù vậy, món bánh này không được ra đời trong một căn bếp gia đình nào cả, mà theo truyền thuyết, đầu bếp Guido Samorini ở Florence đã sáng tạo ra món bánh này vào giữa thế kỷ 20 để đáp ứng yêu cầu của khách hàng muốn có món tráng miệng mới lạ. Phần nhân kem custard với hương chanh và vani hoặc phô mai ricotta, tạo nên vị ngọt nhẹ và thơm mát, đặt bên trên lớp vỏ bánh và được phủ hạt thông giòn.
Torta della nonna (Ảnh: Internet)
Torta della nonna mang đậm giá trị văn hóa của gia đình Ý, là biểu tượng cho tình yêu thương và sự chăm sóc mà những người bà dành cho gia đình. Bánh thường được thưởng thức trong các dịp đặc biệt, như bữa ăn gia đình vào Chủ Nhật, và đã trở thành biểu tượng của sự ấm áp và đoàn tụ.
Apple strudel (Ảnh: Internet)
Nước Ý không hẳn là cái tên đầu tiên xuất hiện khi nhắc đến món bánh apple strudel. Thực chất, món bánh này phổ biến ở vùng biên giới với Áo, Thụy Sĩ và có nguồn gốc từ Hungary.
Vỏ bánh được làm từ bột mì, nước và dầu hoặc bơ. Nhân bánh bao gồm các thành phần chính như táo, nho khô, quả óc chó (hoặc hạt thông), vụn bánh mì nướng, đường, quế được trải lên trên phần vỏ; cuộn lại và nướng đến khi vàng giòn. Một số biến thể còn có cả các loại hạt hoặc phô mai ricotta trong nhân.
Bánh Montebianco (Ảnh: Internet)
Nằm gần dãy Alps, giáp với Pháp và Thụy Sĩ, món tráng miệng đặc trưng của vùng có tên và hình dạng lấy cảm hứng từ đỉnh Mont Blanc nổi tiếng. Thành phần chính là hạt dẻ, nguồn thực phẩm chính của các vùng núi phía Bắc nước Ý trong thế kỷ 17. Hỗn hợp gồm hạt dẻ ngọt (marrons), sữa, đường, cacao và rượu rum được xay nhuyễn, sau đó được tạo hình như một ngọn núi nhỏ; trang trí bằng kem tươi đánh bông và có thể thêm sốt hạt dẻ để tăng thêm hương vị và độ hấp dẫn. Món này thường được ăn chủ yếu vào mùa thu hoạch hạt dẻ vào dịp thu – đông.
Rocciata di Assisi (Ảnh: Internet)
Rocciata di Assisi là món tráng miệng cổ điển của Umbria với các loại trái cây phổ biến trong vùng như táo, sung, mận khô. Bánh có vẻ ngoài tương tự như bánh strudel, có nguồn gốc từ thời Trung Cổ. Các loại trái cây trong nhân bánh được cắt lát mỏng, trộn với mứt, hạnh nhân, hạt thông, vỏ chanh bào, rượu limoncello, đường và một chút quế. Bánh được cuộn lại, đem nướng và rắc thêm đường bột để hoàn thiện.
Bánh Tiramisu (Ảnh: Internet)
Cuối cùng nhưng không kém phần nổi bật là món bánh tiramisu, món tráng miệng của Ý đã làm say mê biết bao tâm hồn ăn uống trên thế giới. Nguồn gốc của tiramisu vẫn còn gây tranh cãi, nhưng đa số các nguồn đều cho rằng món bánh này được phát triển vào cuối thế kỷ 20. Kể từ khi ra đời, tiramisu đã nhanh chóng trở nên phổ biến không chỉ ở Ý mà còn trên toàn thế giới. Món bánh này đã xuất hiện trong thực đơn của nhiều nhà hàng và quán cà phê, đặc biệt là ở Mỹ, Anh và Đức, vào những năm 1980.
Cái tên “tiramisu” có nghĩa là “hãy nhấc tôi lên”, ám chỉ đến thực tế là bánh quy ladyfinger thường được nhúng trong một tách espresso. Bánh gồm các lớp bánh quy ladyfinger nhúng trong cà phê đen xếp xen kẽ với các lớp phô mai mascarpone mềm mịn, rắc bên trên là bột cacao. Tất cả tạo nên một món tráng miệng thơm ngon, là kết tinh của những thành phần đặc trưng nhất của nước Ý như cà phê, phô mai.
Xem thêm
Ẩm thực Ý không thiếu đồ ăn ngon. Chính xác là vậy! Những món ăn như mỳ Ý và pizza đã trở thành đại diện cho ẩm thực Ý và vươn ra khắp thế giới. Không thể phủ nhận rằng người Ý rất thành thạo và có kỹ năng chế biến các món ăn mặn, nhưng đồ ngọt và tráng miệng cũng hấp dẫn không kém.
Tính vùng miền cao trong ẩm thực Ý tạo nên một danh sách các món tráng miệng đặc trưng cho từng vùng, chịu ảnh hưởng của lịch sử, văn hóa và nguyên liệu địa phương. Từ Abruzzo đến Veneto, mỗi món ăn đều phản ánh chính môi trường mà nó được sinh ra. Miền Nam nóng ẩm nổi tiếng với các món đông lạnh, trong khi phía Bắc thì ưa sự đậm đà. Một số món tráng miệng Ý đặc trưng đến mức được luật bảo hộ về nguồn gốc xuất xứ.
Món tráng miệng Ý cũng rất phong phú (Ảnh: Internet)
Món tráng miệng luôn là một phần thiết yếu trong mỗi bữa ăn của người Ý. Một buổi chiều thư giãn của họ cũng không bao giờ vắng bóng một ly espresso và cân bằng lại bằng một món ngọt. Và còn gì tuyệt hơn nếu món ngọt đó lại là những gì đặc trưng, tinh túy nhất của vùng đất mà nó tồn tại. Cùng bắt đầu hành trình ngọt ngào qua 20 vùng miền của Ý để khám phá những món tráng miệng biểu tượng nhất.
1. Vùng Abruzzo: Pizzelle
Bánh Pizzelle (Ảnh: Internet)
Có niên đại từ thế kỷ 8, pizzelle được coi là loại bánh quy lâu đời nhất tại Ý. Có nguồn gốc tại vùng Abruzzo, miền Trung nước Ý, cụ thể là các làng Colcullo và Salle, pizzelle được cho là phát triển từ món bánh crustulum thời La Mã cổ đại, thường ẩn giấu hình thánh giá và có hoa văn trang trí. Bánh đặc biệt phổ biến trong các dịp như Giáng Sinh và lễ Phục Sinh.
Bánh pizzelle được làm từ hỗn hợp bột mì, trứng, đường, bơ hoặc dầu thực vật, và thường được thêm hương vị như hạt hồi (anise), vani hoặc vỏ chanh. Hỗn hợp này được nướng trong khuôn đặc biệt giống như khuôn bánh quế, tạo ra những chiếc bánh mỏng, giòn với hoa văn trang trí đẹp mắt. Đôi khi bạn cũng có thể tìm thấy những phiên bản pizzelle phức tạp hơn với hương vị sô-cô-la hoặc các loại hạt.
2. Vùng Basilicata: Mostaccioli
Bánh Mostaccioli (Ảnh: Internet)
Mostaccioli là món tráng miệng phổ biến ở miền Nam nước Ý. Những chiếc bánh hình thoi này là món ăn ưa thích của người dân vùng Basilicata vào dịp Giáng Sinh. Bánh còn có tên gọi khác là mustaccioli hoặc mustazzoli. Trong thời Trung Cổ, mostaccioli được cho là đã được mang đến miền Nam Ý bởi các tu sĩ sau một trận động đất tàn khốc tại Soriano Calabro. Kể từ đó, người dân tại đây thường làm và tặng bánh mostaccioli vào ngày lễ Thánh Domenico như một biểu tượng của sự may mắn và lòng biết ơn.
“Mostaccioli” xuất phát từ từ Latin “mustum“, có nghĩa là “nước nho ép” hay “rượu nho”, phản ánh nguyên liệu chính được sử dụng trong bánh. Bánh được làm từ bột mì, nước nho ép hoặc rượu ngọt, hạt hạnh nhân, gia vị như quế và đinh hương, và đôi khi là cà phê hoặc vỏ chanh. Loại bánh này thường được nướng trên lá nguyệt quế để tạo hương vị đặc trưng. Mostaccioli có thể được để nguyên bản hoặc làm ngọt phần vỏ ngoài bằng cách phủ mật ong hay sô-cô-la. Một số phiên bản hiện đại còn thêm hương vị như cam hoặc hạt phỉ.
3. Vùng Calabria: Tartufo di Pizzo
Tartufo di Pizzo là một món kem thủ công đặc trưng của vùng Calabria, Ý, được tạo ra vào khoảng năm 1952 tại thị trấn Pizzo, tỉnh Vibo Valentia. Món kem này được phát minh bởi Giuseppe De Maria, còn được gọi là “Don Pippo”, một thợ làm kem người Messina. Vào thời điểm đó, trong một buổi tiệc cưới, Don Pippo phát hiện mình không còn khuôn để tạo hình kem. Để giải quyết vấn đề, ông đã dùng tay nặn một viên kem, nhúng nó vào sô-cô-la tan chảy và phủ lên bên ngoài một lớp bột cacao. Món kem này nhanh chóng trở nên phổ biến và được gọi là tartufo di Pizzo, vì hình dáng giống như nấm truffle.
Tartufo di Pizzo (Ảnh: Internet)
Món tráng miệng này đã được cấp chứng nhận IGP (Chỉ dẫn bảo vệ địa lý) tại Ý vào năm 2007, có nghĩa là chỉ những sản phẩm được sản xuất tại vùng Calabria mới được phép mang tên tartufo di Pizzo. Đây cũng là món kem đầu tiên ở châu Âu đạt được chứng chỉ này.
Ngày nay, tartufo di Pizzo đôi khi được nhồi xi-rô mâm xôi, dâu tây hoặc anh đào, và chúng thường được thưởng thức tại các quán cà phê ngoài trời kèm theo một tách espresso.
4. Vùng Emilia-Romagna: Torta barozzi
Torta barozzi có thể được coi là chiếc bánh có bí mật công thức được giữ kín nhất tại Ý. Bánh được tạo ra vào cuối thế kỷ 19 (khoảng năm 1886) bởi thợ làm bánh Eugenio Gollini tại tiệm bánh của ông ở thị trấn Vignola, thuộc vùng Emilia-Romagna, miền Bắc nước Ý, và công thức gốc của ông được giữ kín kể từ đó.
Ban đầu, bánh được gọi là torta nera (bánh đen) do màu sắc đặc trưng và hương vị đậm đà. Vào năm 1907, nhân dịp kỷ niệm 400 năm ngày sinh của kiến trúc sư nổi tiếng Jacopo Barozzi da Vignola, một người con của thị trấn Vignola, bánh được đổi tên thành Pasta barozzi, sau đó trở thành Torta barozzi để vinh danh ông.
Torta barozzi (Ảnh: Internet)
Torta barozzi có kết cấu đặc, ẩm và không có bột mì. Bánh được làm từ các nguyên liệu như: sô-cô-la đen, bột cacao, hạnh nhân, đậu phộng, trứng, bơ, đường, rượu Rum và cà phê hòa tan giúp tăng cường hương vị sô-cô-la. Ngày nay, một tiệm bánh ngọt ở thị trấn Vignola, ngay bên ngoài Modena, có tên là Pasticceria Gollini, vẫn tạo ra những chiếc torta barozzi nguyên bản.
5. Vùng Campania: Babà napoletano
Vùng Campania với thành phố Naples là nơi món bánh pizza ra đời. Nhưng những đóng góp của vùng với ẩm thực Ý không chỉ dừng lại ở đó. Nếu có dịp đến Naples, bạn không thể bỏ qua cơ hội thưởng thức món bánh babà napoletano.
Babà napoletano có nguồn gốc từ Ba Lan và được phát triển tại Pháp trước khi du nhập vào Naples. Vào thế kỷ 18, Vua Stanisław Leszczyński của Ba Lan khi đang sống lưu vong ở vùng Lorraine (Pháp), đã sáng tạo ra món bánh này bằng cách cho thêm rượu Rum vào món bánh kugelhopf (một loại bánh nở truyền thống của Ba Lan). Ông đặt tên món bánh là Ali Baba để vinh danh nhân vật trong truyện Nghìn lẻ một đêm mà ông yêu thích. Món bánh sau đó được con gái của nhà vua mang đến Pháp, tại đây rượu Madeira được thay bằng rượu rum Jamaica và được đặt tên ngắn gọn là baba. Cuối thế kỷ 18, Marie Antoinette đưa món bánh du nhập vào Naples, được phục vụ cho các gia đình quý tộc địa phương và dần trở thành đặc sản của thành phố.
Babà napoletano (Ảnh: Internet)
Babà napoletano có hình dạng giống như cây nấm, với phần đỉnh phồng lên, thường được làm từ bột men, nở nhẹ và xốp. Bánh được ngâm trong dung dịch đường và rượu, truyền thống là rượu rum hoặc limoncello (loại rượu chanh nổi tiếng của vùng Bờ biển Amalfi), tạo nên hương vị đặc trưng và giúp bánh giữ được độ ẩm lâu. Ngày nay, babà napoletano có thể được phục vụ kèm với kem tươi, trái cây tươi hoặc kem sữa trứng (custard), tùy theo sở thích và sáng tạo của người làm bánh.
6. Vùng Lazio: Brutti ma buoni
Tên của loại bánh này là một cách chơi chữ thú vị về vẻ ngoài của nó: “Brutti ma buoni” có nghĩa là “xấu nhưng ngon”. Mặc dù phổ biến ở vùng Lazio, nhưng nguồn gốc của món bánh này đến nay vẫn còn gây tranh cãi. Một trong những giả thuyết phổ biến nhất cho rằng món bánh này được sáng tạo vào năm 1878 bởi Costantino Veniani, một thợ làm bánh nổi tiếng ở Gavirate, tỉnh Varese, miền Bắc Ý. Tuy nhiên, một số nguồn khác lại cho rằng brutti ma buoni có nguồn gốc từ Borgomanero, tỉnh Novara, vùng Piedmont, hoặc từ Prato và Pistoia ở Tuscany, nơi bánh được gọi là mandorlati di San Clemente.
Brutti ma buoni (Ảnh: Internet)
Bánh được làm từ các nguyên liệu đơn giản như hạt phỉ (hoặc hạnh nhân), đường, trứng và đôi khi là vanilla. Bánh có kết cấu giòn bên ngoài và mềm bên trong, với hương vị đặc trưng của hạt phỉ rang. Brutti ma buoni cũng có một số biến thể theo vùng miền:
- Tuscany: thường được làm từ hạnh nhân, có thể thêm chút vỏ chanh và được nướng hai lần.
- Lombardy: sử dụng hạt phỉ, đường bột, mật ong và một chút vanilla, tạo nên hương vị đặc trưng phù hợp với rượu vang sủi bọt, cà phê hoặc sô-cô-la nóng.
- Naples: bánh được làm vào dịp Phục Sinh với lòng trắng trứng thừa từ món pastiera napoletana, thường có hương quế và kết cấu hơi lồi lõm.
- Sicily: bánh có thể được làm từ hạnh nhân, sô-cô-la, hạt dẻ cười, hạt thông, đậu phộng, hạt óc chó hoặc thậm chí hạt hướng dương và bột lúa mạch đen.
7. Vùng Lombardy: Sbrisolona
Bánh Sbrisolona (Ảnh: Internet)
Sbrisolona có nguồn gốc từ thế kỷ 16 và ban đầu là món bánh của nông dân, được gọi là torta delle tre tazze (bánh ba cốc) vì công thức sử dụng 3 nguyên liệu chính: bột mì, bột ngô và đường, với tỷ lệ bằng nhau. Tên gọi “Sbrisolona” bắt nguồn từ từ “brisa” trong tiếng địa phương Mantova (Mantua), có nghĩa là “mảnh vụn“, bởi bánh để lại rất nhiều vụn sau mỗi lần cắn. Sau khi bánh trở nên phổ biến và được ưa chuộng, các nguyên liệu khác như bơ, hạnh nhân và gia vị được thêm vào để gia tăng hương vị của bánh.
Sbrisolona có kết cấu khô, giòn. Bánh sẽ ngon hơn khi dùng tay bẻ từng mảnh, và là sự kết hợp hoàn hảo với cà phê cho bữa sáng hoặc bữa ăn nhẹ buổi chiều.
8. Vùng Friuli-Venezia Giulia: Gnocchi di prugne
Vùng Friuli-Venezia Giulia giáp với Áo và Slovenia, vậy nên ẩm thực của vùng cũng chịu ảnh hưởng từ Đế chế Áo – Hung trước đây. Món bánh gnocchi di prugne là một trong số đó.
Gnocchi di prugne (Ảnh: Internet)
Bánh bắt nguồn từ món bánh mận phổ biến tại các nước Đông Âu. Ban đầu, món ăn sử dụng hạnh nhân làm nhân, nhưng sau này được thay thế bằng mận hoặc susine (loại mận đặc trưng của khu vực). Món ăn là những viên bánh gnocchi làm từ khoai tây, bột mì, trứng và nhồi nhân mận (có thể là prugne secche – mận khô hoặc prugne fresche – mận tươi theo mùa). Bánh được luộc trong nước sôi và sau đó rắc vụn bánh mì rang với bơ và quế lên trên để tăng hương vị. Đôi khi, món ăn này cũng được chế biến với ricotta affumicata (phô mai ricotta hun khói) hoặc gorgonzola để tạo sự cân bằng vị ngọt. Món ăn cũng có thể dùng như một món mặn, vì vậy đừng ngạc nhiên nếu bạn thấy tên của nó xuất hiện trong thực đơn bên cạnh các món mỳ Ý quen thuộc.
9. Vùng Piedmont: Panna cotta
Vùng Piedmont, miền Bắc nước Ý, nổi tiếng với những loại rượu vang tuyệt hảo và khung cảnh núi non hùng vĩ. Đây cũng là nơi khai sinh của một trong những món tráng miệng được yêu thích nhất của Ý: panna cotta.
Panna cotta (Ảnh: Internet)
Tên gọi “panna cotta” trong tiếng Ý có nghĩa là “kem nấu chín“. Mặc dù panna cotta ngày nay rất phổ biến, nhưng tên gọi này chỉ xuất hiện trong các sách nấu ăn Ý từ những năm 1960. Trước đó, món ăn này được biết đến với tên gọi latte inglese (sữa Anh), được mô tả trong từ điển năm 1879 là một món ăn làm từ kem nấu chín với gelatin, sau đó đổ vào khuôn và để nguội cho đến khi đông đặc lại. Panna cotta thường được trang trí với sốt trái cây, caramel hoặc sô-cô-la. Ở Piedmont, bạn có thể thấy panna cotta được phục vụ với bánh biscotti và phủ các loại quả mọng tươi.
10. Vùng Liguria: Baci di Riviera
Baci di Riviera (Ảnh: Internet)
Vùng Liguria còn được gọi là Italian Riviera, và những chiếc baci di Riviera được đặt tên theo đường bờ biển nổi tiếng của vùng.
Bánh có nguồn gốc từ thị trấn xinh đẹp Alassio, được làm từ 2 chiếc bánh quy sô-sô-la hạt phỉ gắn kết với nhau bởi một lớp ganache sô-cô-la ở giữa, tạo nên hình dạng giống như một đôi môi. Vì vậy mà bánh còn có một tên gọi khác là Riviera kiss. Baci di Riviera có kết cấu mềm và dai.
11. Vùng Puglia: Torta di limone e olio
Torta di limone e olio (Ảnh: Internet)
Vùng đất nằm ở phần gót của chiếc ủng là nơi cung cấp đến 40% sản lượng dầu ô-liu của Ý. Loại “vàng lỏng” của Puglia này cũng chính là một thành phần nguyên liệu làm nên món tráng miệng đặc trưng của vùng.
Torta di limone e olio không chỉ là một món tráng miệng ngon lành, mà còn là biểu tượng cho sự kết hợp giữa các nguyên liệu tự nhiên và truyền thống của ẩm thực Ý. Bánh nổi bật với hương vị chua nhẹ từ chanh và độ ẩm đặc trưng nhờ sử dụng dầu ô-liu; hoàn hảo để thưởng thức trong khi tận hưởng những bãi biển ngập tràn ánh nắng của Puglia.
12. Vùng Marche: Ricotta calcioni
Ricotta calcioni (Ảnh: Internet)
Ẩm thực của vùng Marche nổi bật với các món chiên như fritto misto, quả ô-liu nhồi chiên và rau củ chiên theo mùa. Vì vậy, món tráng miệng của vùng cũng không nằm ngoài xu hướng đó.
Ricotta calcioni được làm từ bột mì, trứng, dầu ô-liu và vỏ chanh. Nhân bánh thường gồm phô mai ricotta (hoặc đôi khi là pecorino), trứng, đường và vỏ chanh. Bánh được nặn thành hình tròn hoặc bán nguyệt, sau đó được nướng hoặc chiên cho đến khi vàng giòn. Tên gọi “calcioni” xuất phát từ từ “calzone” trong tiếng Ý, có nghĩa là “giày” hoặc “túi“, mô tả hình dạng bánh giống như chiếc túi nhỏ chứa nhân bên trong.
Bánh được phục vụ khi còn nóng, để phần nhân chảy ra và tan trong miệng khi bạn cắn.
13. Đảo Sardinia: Seadas
Bánh seadas (Ảnh: Internet)
Món tráng miệng nổi tiếng của Đảo Sardinia này vốn chỉ được làm trong các dịp lễ quan trọng như Giáng Sinh hay Phục Sinh, nhưng ngày nay bạn cũng có thể thưởng thức chúng vào bất cứ lúc nào trong năm. Ban đầu, seadas là một món ăn chính, được làm để chào đón các mục đồng trở về sau mùa di cư. Món ăn không chỉ phản ánh nền văn hóa ẩm thực phong phú của Sardinia mà còn là biểu tượng của sự hiếu khách.
Nhân bánh thường là phô mai pecorino tươi, có vị chua nhẹ, được trộn với vỏ chanh, bọc bên ngoài bởi lớp vỏ giòn. Bánh được chiên lên và phủ mật ong Corbezzolo địa phương, tạo nên sự cân bằng hoàn hảo giữa vị ngọt và mặn.
14. Vùng Molise: Scorpelle
Bánh Scorpelle (Ảnh: Internet)
Scorpelle là một loại bánh truyền thống của vùng Molise, miền Trung nước Ý, phổ biến trong lễ hội Carnival của vùng, đánh dấu thời gian trước Mùa Chay. Bánh có hình giống như hoa hồng hoặc chiếc nơ, được phủ đường hoặc mật ong.
Scorpelle được làm từ các nguyên liệu cơ bản như bột mì, trứng, đường, rượu trắng (hoặc limoncello), vỏ chanh và mật ong. Các nguyên liệu được trộn đều với nhau để tạo thành một hỗn hợp bột mịn, sau đó cán mỏng và cắt thành các dải dài. Những dải bột này được cuộn lại thành hình hoa hồng hoặc nơ, rồi chiên giòn trong dầu nóng. Sau khi chiên, bánh được để ráo dầu và phủ lên bằng mật ong hoặc đường để tăng thêm hương vị.
15. Đảo Sicily: Cannoli
Bánh Cannoli (Ảnh: Internet)
Tên bánh có nghĩa là “ống nhỏ” trong phương ngữ Sicily. Đây là món bánh ngọt gắn liền với đặc trưng ẩm thực của đảo. Một số nguồn cho rằng cannoli có nguồn gốc từ Ả Rập và được du nhập đến Sicily thông qua việc buôn bán đường. Một giả thuyết khác là cannoli do các nữ tu tại Sicily làm ra để phục vụ dịp Carnival tại đây.
Cannoli bao gồm một lớp vỏ bánh chiên giòn hình ống, làm từ bột mì, trứng, đường và rượu marsala (một loại rượu ngọt của Sicily). Phần nhân làm từ phô mai ricotta tươi và có thể thêm các thành phần như vỏ chanh, sô-cô-la, trái cây hoặc các loại hạt.
16. Vùng Tuscany: Torta della nonna
Torta della nonna hay “bánh của bà” gợi lên cảm giác gần gũi và tràn đầy tình yêu thương cho món bánh đặc trưng của vùng Tuscany. Mặc dù vậy, món bánh này không được ra đời trong một căn bếp gia đình nào cả, mà theo truyền thuyết, đầu bếp Guido Samorini ở Florence đã sáng tạo ra món bánh này vào giữa thế kỷ 20 để đáp ứng yêu cầu của khách hàng muốn có món tráng miệng mới lạ. Phần nhân kem custard với hương chanh và vani hoặc phô mai ricotta, tạo nên vị ngọt nhẹ và thơm mát, đặt bên trên lớp vỏ bánh và được phủ hạt thông giòn.
Torta della nonna (Ảnh: Internet)
Torta della nonna mang đậm giá trị văn hóa của gia đình Ý, là biểu tượng cho tình yêu thương và sự chăm sóc mà những người bà dành cho gia đình. Bánh thường được thưởng thức trong các dịp đặc biệt, như bữa ăn gia đình vào Chủ Nhật, và đã trở thành biểu tượng của sự ấm áp và đoàn tụ.
17. Vùng Trentino-Alto Adige: Apple strudel
Apple strudel (Ảnh: Internet)
Nước Ý không hẳn là cái tên đầu tiên xuất hiện khi nhắc đến món bánh apple strudel. Thực chất, món bánh này phổ biến ở vùng biên giới với Áo, Thụy Sĩ và có nguồn gốc từ Hungary.
Vỏ bánh được làm từ bột mì, nước và dầu hoặc bơ. Nhân bánh bao gồm các thành phần chính như táo, nho khô, quả óc chó (hoặc hạt thông), vụn bánh mì nướng, đường, quế được trải lên trên phần vỏ; cuộn lại và nướng đến khi vàng giòn. Một số biến thể còn có cả các loại hạt hoặc phô mai ricotta trong nhân.
18. Vùng Valle d’Aosta: Montebianco
Bánh Montebianco (Ảnh: Internet)
Nằm gần dãy Alps, giáp với Pháp và Thụy Sĩ, món tráng miệng đặc trưng của vùng có tên và hình dạng lấy cảm hứng từ đỉnh Mont Blanc nổi tiếng. Thành phần chính là hạt dẻ, nguồn thực phẩm chính của các vùng núi phía Bắc nước Ý trong thế kỷ 17. Hỗn hợp gồm hạt dẻ ngọt (marrons), sữa, đường, cacao và rượu rum được xay nhuyễn, sau đó được tạo hình như một ngọn núi nhỏ; trang trí bằng kem tươi đánh bông và có thể thêm sốt hạt dẻ để tăng thêm hương vị và độ hấp dẫn. Món này thường được ăn chủ yếu vào mùa thu hoạch hạt dẻ vào dịp thu – đông.
19. Vùng Umbria: Rocciata di Assisi
Rocciata di Assisi (Ảnh: Internet)
Rocciata di Assisi là món tráng miệng cổ điển của Umbria với các loại trái cây phổ biến trong vùng như táo, sung, mận khô. Bánh có vẻ ngoài tương tự như bánh strudel, có nguồn gốc từ thời Trung Cổ. Các loại trái cây trong nhân bánh được cắt lát mỏng, trộn với mứt, hạnh nhân, hạt thông, vỏ chanh bào, rượu limoncello, đường và một chút quế. Bánh được cuộn lại, đem nướng và rắc thêm đường bột để hoàn thiện.
20. Vùng Veneto: Tiramisu
Bánh Tiramisu (Ảnh: Internet)
Cuối cùng nhưng không kém phần nổi bật là món bánh tiramisu, món tráng miệng của Ý đã làm say mê biết bao tâm hồn ăn uống trên thế giới. Nguồn gốc của tiramisu vẫn còn gây tranh cãi, nhưng đa số các nguồn đều cho rằng món bánh này được phát triển vào cuối thế kỷ 20. Kể từ khi ra đời, tiramisu đã nhanh chóng trở nên phổ biến không chỉ ở Ý mà còn trên toàn thế giới. Món bánh này đã xuất hiện trong thực đơn của nhiều nhà hàng và quán cà phê, đặc biệt là ở Mỹ, Anh và Đức, vào những năm 1980.
Cái tên “tiramisu” có nghĩa là “hãy nhấc tôi lên”, ám chỉ đến thực tế là bánh quy ladyfinger thường được nhúng trong một tách espresso. Bánh gồm các lớp bánh quy ladyfinger nhúng trong cà phê đen xếp xen kẽ với các lớp phô mai mascarpone mềm mịn, rắc bên trên là bột cacao. Tất cả tạo nên một món tráng miệng thơm ngon, là kết tinh của những thành phần đặc trưng nhất của nước Ý như cà phê, phô mai.
Xem thêm
- Đắm chìm trong hương vị Ý tại 10 nhà hàng tốt nhất ở Rome
- Du lịch nước Ý tại những vườn nho – Không chỉ nhiều cảnh đẹp, mà còn giàu văn hóa!
- 5 khu chợ nhất định phải đến tại Rome, Italy
- TOP quán ăn ngon và rẻ nhất Helsinki: Food-tour không lo cháy ví
- 8 địa chỉ ăn uống tiết kiệm tại Paris giúp “bảo vệ” ngân sách của bạn
