Cholesterol LDL thường được gọi là “cholesterol xấu” vì khi tăng cao, nó có thể tích tụ trong thành động mạch, hình thành mảng bám và cản trở lưu thông máu. Đây chính là nguyên nhân làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, đau tim và đột quỵ – những căn bệnh tim mạch nguy hiểm hàng đầu. Hiểu rõ tại sao LDL cao lại gây hại và nắm được cách kiểm soát nó sẽ giúp bạn chủ động bảo vệ trái tim, duy trì sức khỏe lâu dài.
Cholesterol trong máu gồm hai loại chính: LDL (lipoprotein tỷ trọng thấp) thường gọi là cholesterol “xấu” và HDL (lipoprotein tỷ trọng cao) được mệnh danh là cholesterol “tốt”. Khi nồng độ LDL quá cao, lượng chất béo dư thừa này có xu hướng bám vào thành mạch máu, hình thành mảng bám. Lâu dần, chúng gây hẹp hoặc tắc nghẽn động mạch, làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch và đột quỵ. Điều đáng lo ngại là tình trạng này thường tiến triển âm thầm, hầu như không có triệu chứng cho đến khi biến chứng xảy ra. Dưới đây là 7 lý do vì sao cholesterol LDL cao đặc biệt nguy hiểm và bạn cần chủ động kiểm soát.
Cholesterol LDL cao có thể gây hẹp hoặc tắc nghẽn động mạch, làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch và đột quỵ (Ảnh: Internet)
Khi LDL dư thừa, nó len lỏi vào thành động mạch, kết hợp với triglyceride và các mảnh tế bào chết để tạo thành mảng bám. Hiện tượng này được gọi là xơ vữa động mạch. Khi động mạch dần cứng lại và hẹp đi, máu và oxy khó lưu thông, tim phải hoạt động nhiều hơn. Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến bệnh động mạch vành và các cơn đột quỵ.
Mảng bám trong lòng mạch khiến dòng chảy của máu bị cản trở. Để bơm đủ máu đi khắp cơ thể, tim buộc phải co bóp mạnh hơn, dẫn đến huyết áp tăng. Người vốn đã bị tăng huyết áp sẽ càng khó kiểm soát chỉ số này nếu LDL cao. Lâu dần, sự kết hợp “huyết áp cao + cholesterol cao” có thể gây ra những biến chứng tim mạch nghiêm trọng.
Không chỉ ảnh hưởng đến tim, LDL cao còn có thể chặn dòng máu tới chân, tay. Đây là bệnh động mạch ngoại biên (PAD). Người mắc PAD thường có cảm giác đau nhức, nặng nề hoặc tê yếu ở chi, đặc biệt là ở chân khi đi bộ. Nguy hiểm hơn, máu lưu thông kém làm vết thương lâu lành, dễ dẫn đến nhiễm trùng.
Khi tim không nhận đủ máu giàu oxy, bạn có thể gặp tình trạng đau thắt ngực. Cơn đau này thường xuất hiện khi vận động gắng sức hoặc căng thẳng, cảm giác như có lực bóp nghẹt hoặc đè nặng lên ngực. Đây là dấu hiệu cảnh báo sớm của bệnh tim mạch, tuyệt đối không nên xem nhẹ.
Một khi mảng bám trong động mạch nứt vỡ, cơ thể lập tức phản ứng bằng cách hình thành cục máu đông. Nếu cục máu đông chặn dòng máu nuôi tim, mô cơ tim sẽ bị thiếu oxy, chết dần và gây ra nhồi máu cơ tim (đau tim). Đây là biến chứng cực kỳ nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng trong vài phút.
Tương tự như tim, não cũng cần máu giàu oxy để hoạt động. Nếu mảng bám hoặc cục máu đông làm tắc động mạch não, dòng máu bị chặn lại và gây ra đột quỵ thiếu máu cục bộ – loại đột quỵ phổ biến nhất. Trước đó, bạn có thể gặp các cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA), còn gọi là “đột quỵ nhỏ”, với các triệu chứng như méo miệng, yếu tay chân, nói khó,… Nếu không được kiểm soát, nguy cơ đột quỵ thật sự sẽ tăng lên nhiều lần.
Điều nguy hiểm nhất là cholesterol LDL cao hầu như không gây ra dấu hiệu nào rõ rệt trong giai đoạn đầu. Bạn có thể thấy hoàn toàn khỏe mạnh nhưng mảng bám vẫn lặng lẽ tích tụ trong động mạch. Vì vậy, việc xét nghiệm máu định kỳ là vô cùng quan trọng.
Các chuyên gia khuyến nghị:
Một số thói quen và tình trạng sức khỏe có thể khiến cholesterol “xấu” tăng cao, bao gồm:
Có nhiều nguyên nhân khiến cholesterol LDL cao (Ảnh: Internet)
Trong nhiều trường hợp, thay đổi lối sống là chưa đủ. Bác sĩ có thể kê thuốc statin (như atorvastatin, simvastatin) hoặc các thuốc hỗ trợ khác như ezetimibe, PCSK9 inhibitors (Repatha, Praluent), axit bempedoic, niacin, omega-3,…để hạ nhanh LDL và giảm nguy cơ biến chứng.
Sống lành mạnh và sử thuốc theo chỉ định của bác sĩ là cách kiểm soát cholesterol LDL hiệu quả (Ảnh: internet)
Cholesterol LDL cao là “sát thủ thầm lặng” gây ra hàng loạt bệnh lý tim mạch nguy hiểm: từ hẹp động mạch, tăng huyết áp, bệnh động mạch ngoại biên, đau thắt ngực cho đến nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Việc không có triệu chứng ban đầu càng khiến nó trở nên đáng sợ.
Tin vui là bạn hoàn toàn có thể kiểm soát được chỉ số này bằng chế độ ăn uống khoa học, luyện tập đều đặn, bỏ thuốc lá và theo dõi sức khỏe định kỳ. Nếu cần thiết, hãy tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ để giữ trái tim luôn khỏe mạnh và bảo vệ tuổi thọ lâu dài.
Bạn có thể quan tâm:
Tại sao cholesterol LDL cao lại gây nguy hiểm
Cholesterol trong máu gồm hai loại chính: LDL (lipoprotein tỷ trọng thấp) thường gọi là cholesterol “xấu” và HDL (lipoprotein tỷ trọng cao) được mệnh danh là cholesterol “tốt”. Khi nồng độ LDL quá cao, lượng chất béo dư thừa này có xu hướng bám vào thành mạch máu, hình thành mảng bám. Lâu dần, chúng gây hẹp hoặc tắc nghẽn động mạch, làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch và đột quỵ. Điều đáng lo ngại là tình trạng này thường tiến triển âm thầm, hầu như không có triệu chứng cho đến khi biến chứng xảy ra. Dưới đây là 7 lý do vì sao cholesterol LDL cao đặc biệt nguy hiểm và bạn cần chủ động kiểm soát.
Cholesterol LDL cao có thể gây hẹp hoặc tắc nghẽn động mạch, làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch và đột quỵ (Ảnh: Internet)
1. Làm hẹp và xơ cứng động mạch
Khi LDL dư thừa, nó len lỏi vào thành động mạch, kết hợp với triglyceride và các mảnh tế bào chết để tạo thành mảng bám. Hiện tượng này được gọi là xơ vữa động mạch. Khi động mạch dần cứng lại và hẹp đi, máu và oxy khó lưu thông, tim phải hoạt động nhiều hơn. Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến bệnh động mạch vành và các cơn đột quỵ.
2. Làm trầm trọng thêm tình trạng tăng huyết áp
Mảng bám trong lòng mạch khiến dòng chảy của máu bị cản trở. Để bơm đủ máu đi khắp cơ thể, tim buộc phải co bóp mạnh hơn, dẫn đến huyết áp tăng. Người vốn đã bị tăng huyết áp sẽ càng khó kiểm soát chỉ số này nếu LDL cao. Lâu dần, sự kết hợp “huyết áp cao + cholesterol cao” có thể gây ra những biến chứng tim mạch nghiêm trọng.
3. Gây bệnh động mạch ngoại biên (PAD)
Không chỉ ảnh hưởng đến tim, LDL cao còn có thể chặn dòng máu tới chân, tay. Đây là bệnh động mạch ngoại biên (PAD). Người mắc PAD thường có cảm giác đau nhức, nặng nề hoặc tê yếu ở chi, đặc biệt là ở chân khi đi bộ. Nguy hiểm hơn, máu lưu thông kém làm vết thương lâu lành, dễ dẫn đến nhiễm trùng.
4. Gây đau thắt ngực
Khi tim không nhận đủ máu giàu oxy, bạn có thể gặp tình trạng đau thắt ngực. Cơn đau này thường xuất hiện khi vận động gắng sức hoặc căng thẳng, cảm giác như có lực bóp nghẹt hoặc đè nặng lên ngực. Đây là dấu hiệu cảnh báo sớm của bệnh tim mạch, tuyệt đối không nên xem nhẹ.
5. Làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim
Một khi mảng bám trong động mạch nứt vỡ, cơ thể lập tức phản ứng bằng cách hình thành cục máu đông. Nếu cục máu đông chặn dòng máu nuôi tim, mô cơ tim sẽ bị thiếu oxy, chết dần và gây ra nhồi máu cơ tim (đau tim). Đây là biến chứng cực kỳ nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng trong vài phút.
6. Dẫn tới đột quỵ thiếu máu cục bộ
Tương tự như tim, não cũng cần máu giàu oxy để hoạt động. Nếu mảng bám hoặc cục máu đông làm tắc động mạch não, dòng máu bị chặn lại và gây ra đột quỵ thiếu máu cục bộ – loại đột quỵ phổ biến nhất. Trước đó, bạn có thể gặp các cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA), còn gọi là “đột quỵ nhỏ”, với các triệu chứng như méo miệng, yếu tay chân, nói khó,… Nếu không được kiểm soát, nguy cơ đột quỵ thật sự sẽ tăng lên nhiều lần.
7. “Kẻ thù thầm lặng” không triệu chứng
Điều nguy hiểm nhất là cholesterol LDL cao hầu như không gây ra dấu hiệu nào rõ rệt trong giai đoạn đầu. Bạn có thể thấy hoàn toàn khỏe mạnh nhưng mảng bám vẫn lặng lẽ tích tụ trong động mạch. Vì vậy, việc xét nghiệm máu định kỳ là vô cùng quan trọng.
Các chuyên gia khuyến nghị:
- Trẻ em nên được xét nghiệm lần đầu từ 9–11 tuổi.
- Thanh thiếu niên: 17–21 tuổi.
- Người lớn: 4–6 năm một lần.
- Riêng người trên 40 tuổi hoặc có yếu tố nguy cơ cao nên kiểm tra thường xuyên hơn.
Những yếu tố làm tăng cholesterol LDL
Một số thói quen và tình trạng sức khỏe có thể khiến cholesterol “xấu” tăng cao, bao gồm:
- Chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa.
- Thừa cân, béo phì.
- Tiểu đường tuýp 2.
- Ít vận động.
- Hút thuốc lá hoặc tiếp xúc với khói thuốc.
- Tuổi tác, đặc biệt sau mãn kinh ở phụ nữ.
- Tiền sử gia đình có bệnh tim mạch.
- Một số thuốc (steroid, thuốc hạ huyết áp, thuốc điều trị HIV).
Có nhiều nguyên nhân khiến cholesterol LDL cao (Ảnh: Internet)
Làm sao để hạ cholesterol LDL và bảo vệ tim mạch?
- Ăn uống lành mạnh: tăng rau củ, trái cây, các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt, cá béo (cá hồi, cá ngừ). Hạn chế thịt đỏ nhiều mỡ, đồ chiên rán, thức ăn nhanh, sữa nguyên kem.
- Tập thể dục đều đặn: ít nhất 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần. Đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội đều tốt.
- Giữ cân nặng hợp lý: giảm cân nếu thừa cân giúp cải thiện đáng kể mức LDL.
- Ngừng hút thuốc: bỏ thuốc lá và tránh khói thuốc thụ động.
- Hạn chế rượu bia và đường: giảm nguy cơ tăng mỡ máu và tiểu đường.
Trong nhiều trường hợp, thay đổi lối sống là chưa đủ. Bác sĩ có thể kê thuốc statin (như atorvastatin, simvastatin) hoặc các thuốc hỗ trợ khác như ezetimibe, PCSK9 inhibitors (Repatha, Praluent), axit bempedoic, niacin, omega-3,…để hạ nhanh LDL và giảm nguy cơ biến chứng.
Sống lành mạnh và sử thuốc theo chỉ định của bác sĩ là cách kiểm soát cholesterol LDL hiệu quả (Ảnh: internet)
Kết luận
Cholesterol LDL cao là “sát thủ thầm lặng” gây ra hàng loạt bệnh lý tim mạch nguy hiểm: từ hẹp động mạch, tăng huyết áp, bệnh động mạch ngoại biên, đau thắt ngực cho đến nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Việc không có triệu chứng ban đầu càng khiến nó trở nên đáng sợ.
Tin vui là bạn hoàn toàn có thể kiểm soát được chỉ số này bằng chế độ ăn uống khoa học, luyện tập đều đặn, bỏ thuốc lá và theo dõi sức khỏe định kỳ. Nếu cần thiết, hãy tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ để giữ trái tim luôn khỏe mạnh và bảo vệ tuổi thọ lâu dài.
Bạn có thể quan tâm:
